راه‌ های رسیدن به خدا برای همه

دو راه برای ارتباط با خدا هست؛ یک راه برای مقربان است که در اثر طی طریق و سیر و سلوک بالا می روند و به مقام قرب الهی می رسند که این راه انبیاء و اولیاء است یکی هم راه دل شکسته است…
تفاوت این دو راه هم این است که یا انسان مهمان خدا می شود، یا میزبان خدا. آنها که حج انجام می‌دهند، یا روزی می گیرند، اعم از حج واجب و مستحب؛ اینها جزء ضیوف الرّحمان‌اند، مهمانان الهی‌اند یا نمازی می‌خوانند براساس الصّلاه معراج المؤمن(۱) … اینها جزء مهمانان الهی اند. کسی که عروج می کند، بالا می رود، به قرب الهی بار می یابد، اینها مهمانان الهی اند.
حالا گاهی به صورت حج و عمره در حرمین شریفین است، گاهی به صورت انجام وظایف ماه مبارک رمضان است که می گویند: شهرالله، ماه ضیافه الله است و مانند آن؛ گاهی هم از راه دیگر. ولی یک وقت انسان توفیق آن کارها را ندارد، اما یک قلب شکسته ای دارد؛ یعنی نیاز دارد به وسیله ای که نیاز او را برطرف بکند. ولی کالجبل الرّاسخ است که لاتحرّکه العواصف(۲). اصلا به غیر خدا اعتمادی ندارد. همه اینها را وسایل می داند. گاهی وسیله کارآمد هست، گاهی وسیله کارآمد نیست.
این راه دوم براساس أنا عند المنکسره قلوبهم(۳)، انسان دل شکسته مهماندار خداست و میزبان الهی است.
منظور ذات اقدس اله با کنه صفات ذاتی اقدس اله نیست. چون این دو منطقه، منطقه ممنوعه است. یعنی ذات اقدس اله در دسترس کسی نیست. نه مهمان کسی است، نه میزبان کسی! کنه صفات ذاتی که عین ذات است، آنها هم نه مهمان کسی اند، نه میزبان کسی. این دو منطقه، منطقه ممنوعه است. انسان می تواند به فیض خدا، وجه خدا، لطف خدا، رحمت واسعه خدا و ثواب خدا، عنایت خدا- اینها اوصاف فعلیه خدای سبحان است- برسد، مهمان اینها بشود یا میزبان اینها بشود اما کنه صفات الهی و ذات اقدس اله… مطلب بعد آن است که گاهی گفته می شود سیر و سلوک، رفتن به طرف خدا و… این تعبیرات فراوان هست.
درست هم هست؛ هم در قرآن و هم در روایات هست اما وقتی بازنگری کنید، بررسی کنید و به آیات دیگر مراجعه می کنید، می بینید معنای رفتن به طرف خدا، سیر و سلوک، طریق الی الله، صراط مستقیم، سبیل الله، اینها یک معنای خاص خودش را دارد.
اگر فرمود: أینما تولّوا فثمّ وجه اللّه(۴)، هر جا و هر سمت رو کنید، آن خداست پس به درونتان هم رو کنید، آن خداست. در آنجا خدا را می بینید یک راه اقلیمی و فیزیکی و آسمانی و زمینی نیست که انسان این راه را طی کند که به این طرف برود.
در واقع براساس أینما تولّوا فثمّ وجه اللّه، هیچ جایی نیست که رحمت بی انتهای الهی حضور نداشته باشد اگر رحمت بی انتهای الهی همه جا حضور دارد، اگر لطف خدا براساس هو معکم أینما کنتم(۵) همه جا حضور و ظهور دارد، پس منظور از این سیر و سلوک و منظور رفتن، راه اقلیمی نیست که انسان به طرف آسمان برود، یا به طرف زمین برود، یا جای خاصی را در نظر داشته باشد.