دستمزد بازیگران سینما چقدر است؟ درآمدشان از کجاست؟

بارها این پرسش پیش آمده كه به چه دلیل درآمد ستاره‌ها در سینمای ایران اعلام نمی‌شود؟ چرا در تمامی اخبار مربوط به طرح‌‌های عمرانی كشور، قرارداد بازیكنان فوتبال و حتی لایحه بودجه، ریز آمار و ارقام درآمدها و هزینه‌ها بیان می‌شود، اما كمتر ستاره‌ای علاقه‌مند به اعلام رقم دقیق دستمزد خود است؟

مطلبی كه می‌خوانید تلاش خبرنگار جام جم برای یافتن پاسخ این پرسش است. البته از آنجا كه فرض اولیه این گزارش كاملا درست بوده و واقعا هیچ ستاره‌ای تمایلی به افشای رقم دستمزد خود نداشت، این گزارش بدون اشاره به نام هنرمند یا فرد خاصی تهیه و ارائه شده است.
:: كاسبی كساد نیست !
بیشتر ما ایرانیان علاقه‌ای نداریم كه دیگران از جزییات زندگی ما باخبر شوند. اگر هم گاهی اطلاعی از وضعیت مالی خود به دیگران می‌دهیم، این اطلاع را در قالب انواع و اقسام اغراق‌ها و پزها قرار می‌دهیم تا مثلا از طریق اشاره به خرید اتومبیلی جدید، بابت این اتومبیل به طرف مقابل خود پز بدهیم و فخرفروشی كنیم.
این روزها به سراغ هر حرفه و شغلی كه بروید، بیشتر آنها از وضعیت نابسامان مالی خود گلایه و اعلام می‌كنند وضع خیلی خراب است و اصلا كاسبی صرف ندارد. اگر هم برای خرید جنس خاصی وارد مغازه شوید و بیش از حد برای گرفتن تخفیف اصرار كنید، فروشنده با ردیف كردن ده‌ها فاكتور و باز كردن دفتر حساب و كتابش به شما می‌قبولاند كه این كالا تنها چند تا یك تومانی برایش سود دارد و از اساس فعالیت او در این مغازه با در نظر گرفتن وضعیت اجاره و هزینه‌های دیگر چیزی جز ضرر نیست. یكی از دوستانم در چنین مواقعی جمله جالبی به فروشنده می‌گوید: اگر اینقدر فعالیت در این حرفه برای شما با ضرر و سختی همراه است پس چرا این كار و كاسبی را تعطیل نمی‌كنید؟!

:: خرج بالاست !
وضعیت صنف ستاره‌های سینما هم جدای از دیگر اصناف نیست. حتما شما بارها با این جمله و عبارت در مصاحبه‌های برخی هنرمندان سینمایی مواجه شده‌اید كه "من هنوز اجاره‌نشین هستم..."، "توانایی خرید خانه ندارم"، "باید برای ما هم مانند دیگر مشاغل حقوق ثابت تعریف شود"، "اگر دوباره به سن و سال جوانی برگردم حتما كار دیگری را انتخاب می‌كنم" و ... شاید شما هم مانند بیشتر مخاطبان با شنیدن این اظهارنظر‌ها دلتان برای این هنرمندان محبوب و مطرح كه هر شب بر صفحه تلویزیون ظاهر می‌شوند بسوزد، اما اگر مثلا در ایام نوروز با چندتایی از این هنرمندان تماس بگیرید و بخواهید ایام نوروز را به آنها تبریك بگویید، فیبرهای نوری‌ای كه مقدمات ایجاد این ارتباط را فراهم می‌كند صدای این هنرمندان را یا از كشورهای حاشیه خلیج فارس به گوش شما می‌رساند یا از كشوری خوش‌آب و هوا در قلب اروپا! اگر هم این هنرمندان بنا به هر دلیلی امكان سفر خارجی نداشته باشند، حداقل گذران تعطیلات آنها هتلی در یكی از شهرها یا جزایر توریستی ایران است كه قیمت اقامت یك شبه آن برابر با 2 برابر حقوق كارمندی معمولی است. واقعیت این حرفه این است كه افراد فعال در آن خرج‌های فراوانی دارند. خرج‌هایی از قبیل خرید لباس‌های گرانقیمت، شركت در میهمانی‌های مجلل، سوار شدن بر اتومبیل‌های شیك و رفتن به سفرهای خارج از كشور. برخی از این بازیگران می‌گویند داشتن این زندگی مقدمه رشد در چنین فضایی است و اگر مثلا بازیگری اتومبیل ارزانقیمت سوار شود و با كارهای دیگر از این زندگی پرزرق و برق دوری كند، جامعه هنری او را تحویل نمی‌گیرند و به مرور از صحنه رقابت حذف می‌شود.

:: درآمد ستاره‌ها
ستاره‌های سینما شیوه‌های مختلفی برای كسب درآمد دارند. این روزها به لطف ساخت فیلم‌های 90 دقیقه‌ای و رشد تولید سریال‌های تلویزیونی، دستمزد بازیگران هم رشدی صعودی را طی كرده است. مثلا بازیگر یكی از سریال‌های تلویزیونی كه این روزها در حال ساخت است ماهانه 18میلیون تومان دستمزد می‌گیرد. 2 بازیگر دیگر هم ماهانه 15 میلیون تومان دستمزد می‌گیرند. در چنین سریالی حداقل دستمزد یك بازیگر ماهانه 2 تا 3 میلیون تومان است. این سریال‌ها به دلیل طولانی بودن زمان ساخت آنها درآمد سرشاری را نصیب بازیگران آنها می‌كنند. البته دیگر اعضای گروه نیز درآمدهای خوبی دارند، اما در چنین سریالی اختلاف درآمد بازیگر اصلی با مهم‌ترین فرد آن گروه كارگردان و مدیر فیلمبرداری بسیار زیاد است و گاهی یكسوم درآمد آن بازیگر نصیب كارگردان می‌شود. البته تفاوت بازیگران با دیگر عوامل یك فیلم در این است كه آنها امكان فعالیت همزمان در 2 یا 3 فیلم مختلف را دارند و به همین دلیل گاهی در یك سال درآمدهای آنها به رقمی نجومی می‌رسد. یك مساله دیگر هم كه در بیشتر سریال‌های تلویزیونی تاریخی وجود دارد، این است كه با طولانی شدن مدت زمان فیلمبرداری این سریال‌ها یا تغییر در برنامه‌ریزی ساخت این آثار گاه شرایطی پیش می‌آید كه مثلا بازیگری بعد از عقد قرارداد 6 ماه منتظر آغاز فیلمبرداری می‌ماند و اگر كمی زرنگ باشد، با هماهنگی مدیر برنامه‌ریزی و مدیر تولید سریال می‌تواند به گونه‌ای برنامه‌ریزی كند كه در این 6 ماه كه طبق قرارداد حقوق ثابتی از آن طرح دریافت می‌كند، در كار دیگری هم بازی كند و از فیلم یا سریال دیگری هم دستمزد دریافت كند.
حالا تصور كنید اگر بازیگرانی بیاید و در یك مصاحبه بگوید: "من از سریال... ماهانه 15 میلیون تومان دستمزد دریافت می‌كنم" چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ اولین اتفاقی كه رخ می‌دهد این است كه چند نفری از اقوام، دوستان، طلبكاران و احیانا ماموران مالیاتی با در دست گرفتن ماشین‌حساب به این نتیجه می‌رسند كه بازیگر مورد نظر روزانه 500 هزار تومان دستمزد دریافت می‌كند. البته ممكن است در برخی طرح‌ها این پول با تاخیر پرداخت شود، اما بیشتر بازیگران با سرمایه‌گذاری این پول در كارهایی مانند مسكن، روز به روز بر درآمد و ارزش درآمد خود اضافه می‌كنند. به همین دلیل است كه اگر این رقم عنوان شود، احتمالا دردسرها و مشكلاتی برای آنها پیش می‌آید.
یكی از افرادی كه برای تهیه این گزارش با آنها صحبت كردم، اعلام می‌كرد كه دلیل دیگر اعلام نكردن رقم دستمزد از سوی بازیگران برخی مشكلات خانوادگی آنها نیز می‌تواند باشد. مثلا بازیگری به دلیل این كه همسر ولخرجی دارد، همیشه 2 نوع قرارداد تنظیم می‌كند. در قرارداد اصلی مبلغ دستمزد او واقعی و در قرارداد دیگر مبلغ دستمزد او 30 درصد از قیمت واقعی است كه این 70 درصد در جای دیگری پس‌انداز می‌شود. طلبكاران مزاحم نیز نقش مهمی در عدم اعلام دستمزد بازیگران دارند. بیشتر بازیگران همیشه فضا را این‌گونه جلوه می‌دهند كه تهیه‌كننده پول آنها را خورده و هزار و یك بدبختی دارند و حقوق خود را هم نگرفته‌اند، اما واقعیت جور دیگری است.

:: وضع بازیگران در سینما چگونه است؟
دستمزدهای بازیگران در سینما هم رقم‌های بالایی را شامل می‌شود. مثلا یك ستاره سینمایی برای ایفای نقش در فیلمی سینمایی بین 10 تا 15 میلیون تومان دستمزد دریافت می‌كند و بسته به حضور او در فیلم، این رقم گاهی به 30 تا 40 میلیون تومان هم می‌رسد. البته این رقم‌ها كاملا توافقی است و مثلا ممكن است بازیگری برای ایفای نقش در فیلمی سینمایی چند میلیون تومان دستمزد بیشتر دریافت نكند، اما در عوض برای سریال یا فیلم بعدی این كارگردان هم رزرو شود.
درآمد بازیگران سینمای ایران فقط به دستمزدی كه از فیلم‌ها و سریال‌ها دریافت می‌كنند محدود نمی‌شود. بازیگران برای حضور در هریك از برنامه‌های زنده‌ای كه شما وقت و بی‌وقت از شبكه‌های تلویزیونی تماشا می‌كنید، بین یك تا 5 سكه بهار آزادی دریافت می‌كنند. حضور در مراسم‌های مختلف، اجرای برنامه برای نهادها و حضور در تبلیغات هم برخی از راه‌های كسب درآمد برای بازیگران است كه معمولا رقم‌های دریافتی نیز كاملا شكل "توافقی" دارد و گاه خیلی زیاد و گاهی فقط كمی زیاد است! در مجموع شرایط فعالیت در این حرفه آنقدرها هم كه برخی از این افراد تلاش می‌كنند تا آن را بد جلوه دهند، بد نیست و با وجود سختی‌ها و مشكلاتی كه احتمالا در همه كارها وجود دارد، حرفه بازیگری فعالیتی پرسود و پر از درآمد است كه اگر قرار باشد جزئیات آن از سوی دست‌اندركاران آن بیان شود، احتمالا دیگر نمی‌توان با عناوینی همچون شغل فرهنگی از زیر بار پرداخت مالیات و عوارض آن فرار كرد.