عوارض شربت معده

واقعا شربت‌معده، همه‌اش فایده است؟! دکتر ناصر ابراهیمی دریانی، فوق تخصص بیماری‌های گوارشی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران به این سوال پاسخ می‌دهد.
سلامت: آقای دکتر! اصلا این دارو که مردم از آن با نام شربت معده یاد می‌کنند، چیست؟
داروهای آنتی‌اسید یا همان شربت‌های معده از پرمصرف‌ترین داروها در زخم معده یا هایپراسیدوز ناشی از سوءهاضمه بدون زخم هستند که مصرف آنها در ۲۰ سال گذشته در بین خانواده‌ها بسیار متداول شده است.
سلامت: چرا؟
به دو دلیل؛ اول اینکه افزایش اسید معده در اثر سوءهاضمه یکی از عوارضی است که افراد زیادی در جامعه را درگیر می‌کند و دوم به دلیل اینکه این داروها OTC (بدون نیاز به نسخه پزشک) هستند و از سوپرمارکت‌ها هم به راحتی می‌توان آنها را تهیه کرد.
سلامت: پس احتمالا عارضه خاصی ندارند؟
این‌طور نیست. این داروها هم عوارض خاص خود را دارند و مصرف خودسرانه آنها به عنوان درمان سوءهاضمه بدون خطر نیست. این داروها سه نوع هستند و سه نوع ماده فعال متفاوت دارند. عده‌ای از این داروها دارای هیدروکسید آلومینیوم هستند که باعث ایجاد یبوست می‌شود و به خصوص در افراد مسن موجب خشک شدن مدفوع می‌شود. به این ترتیب، مدفوع در انتهای رکتوم (بخش انتهایی روده بزرگ) گیر می‌کند و تلاش زیاد بیمار هنگام اجابت مزاج ممکن است باعث ایجاد عوارضی مانند خون‌ریزی و بواسیر ‌شود.
سلامت: و دو ماده دیگر؟
یک ماده فعال دیگر در آنتی‌اسیدها هیدروکسید منیزیم است که برعکس نوع اول، باعث ایجاد اسهال در بیمار می‌شود. این ترکیب می‌تواند موجب افزایش میزان منیزیم در بیماران کلیوی و ایجاد عوارض برای آنان شود. ماده فعال در نوع سوم این داروها نیز فسفات کلسیم است که در درازمدت می‌تواند نشانگانی به نام میلک آلکالین (شیرقلیا) را موجب شود که افزایش کلسیم (هیپرکلیسمی)، آلکالوزمتابولیک و نارسایی کلیه از عوارض آن است.سلامت: راهی برای کاهش این عوارض وجود ندارد؟
امروزه برای جلوگیری و کم‌کردن عوارض ناشی از مصرف آنتی‌اسیدها آن را به صورت ترکیبی از آلومینیوم، منیزیم و دایمتیکون (ضدنفخ) ارایه می‌کنند. ضمن اینکه با ورود داروهای جدیدی مانند اُمپرازول، پنتاپرازول، لنزوپرازول، رانیتیدین و فاموتیدین و جایگزین‌شدن آنها به جای آنتی‌اسیدها، مصرف این داروها محدودتر شده است.
سلامت: یعنی این داروهای جدید برای بیمار عارضه‌ای ایجاد نمی‌کنند؟
دارویی مثل امپرازول، اثربخشی بیشتری نسبت به آنتی‌اسیدهای معمولی دارد. هر قرص این دارو اثری برابر با خوردن ۲۰ قاشق آنتی‌اسید دارد. اگر بیمار دارای زخم معده یا زخم اثنی‌عشر باشد، مصرف آنتی‌اسید به تنهایی برای درمان او کافی نخواهد بود. در حالی که مصرف امپرازول به تنهایی کافی است. در واقع، اگر قرار باشد از آنتی‌اسید برای درمان استفاده شود، این دارو باید ۶ نوبت در روز به بیمار داده شود تا در نهایت بتواند ۶۷درصد زخم‌ها را درمان کند. در حالی که در استفاده از امپرازول و سایر داروهای جدید، مصرف یک قرص در روز، اثربخشی بیشتر و عوارض کمتری دارد.
سلامت: پس چرا مصرف آنتی‌اسیدها در بین مردم رواج دارد؟
این مساله دلایل مختلفی دارد؛ اول اینکه در فرهنگ عمومی ما آنتی‌اسیدها یک دسته دارویی شناخته‌شده هستند. دوم اینکه آنتی‌اسیدها جزو داروهای OTC (بدون نیاز به نسخه) هستند و البته قیمت بسیار کمتری هم دارند.
سلامت: یعنی توصیه شما به بیماران این است که از آنتی‌اسیدها استفاده نکنند؟!
متخصصان گوارش، برای درمان، استفاده از آنتی‌اسیدها را توصیه نمی‌کنند ولی در برخی موارد، استفاده موردی و مقطعی از این داروها مانعی ندارد. آنتی‌اسیدها به سه شکل شربت، قرص خوراکی و جویدنی وجود دارد که می‌تواند مثلا در سفرها در موارد افزایش اسید معده به فرد کمک کند.