نگاهی به کارتون زیبای ای کییو، مرد کوچک
۱۳۸۹/۱۱/۱۴ | | 0نظرات
ای کییو در اصل پسر یک امپراتور بوده و در دوره حکومت شوگون‌ها که حکومت را از دست امپراتورها خارج کردند، مادرش مجبور شده به همسری یک شوگون درآید و برای همین او را به…
تعلیم و تربیت با تکنیک تعلیق
معدودند انیمیشن‌هایی که هدفشان فقط سرگرم کردن بچه‌ها یا در بهترین حالت، به تصویر کشیدن مقتضیات دوران کودکی نباشد و به تعلیم و تعلم یا همان آموزش و پرورش هم توجه درست داشته باشند. می‌گوییم توجه «درست» چون تعداد انیمیشن‌هایی که آموزش‌زده هستند و بی‌جاذبه اصلاً کم نبوده بلکه شاید بتوان گفت تعدادشان خیلی هم بیشتر از انیمیشن‌های سرگرم‌کننده صرف است.
یکی از این معدود نمونه‌های ارزشمند پینوکیو است که بسیاری آن را بهترین انیمیشن کودک از جنبه مضمون و محتوای آموزشی و تربیتی می‌دانند. البته نسخه‌های متفاوتی از این داستان ساخته شده اما وجه مشترک همه آنها همان قصه خلاقانه و ماندگار کارلو کالودی است. ولی نمونه دیگری هم هست که اگرچه به قدرت و تأثیرگذاری پینوکیو نمی‌رسد اما دست کم در میان انیمیشن‌هایی که از تلویزیون ایران پخش شده مورد خاص و قابل توجهی است. انیمیشنی که کودکان دیروز با آن خاطره‌ها دارند و کودکان امروز هم به مدد پخش مجدد از شبکه‌ی دو، مخاطب کنونی‌اش هستند: «ای کی یو، مرد کوچک»؛ که بیشتر با نام «ای کی یو سان» شهرت دارد. موضوع اصلی این مجموعه انیمشن جذاب و دیدنی ژاپنی، تفکر است. این موضوع برای بچه‌ها اینقدر جذاب و دوست‌داشتنی باشد؟ بچه‌ها ای کی یو سان را دوست دارند و ماجراهایش را با اشتیاق دنبال می‌کنند و از او الگو می‌گیرند.
معدودند انیمیشن‌هایی که هدفشان فقط سرگرم کردن بچه‌ها یا در بهترین حالت، به تصویر کشیدن مقتضیات دوران کودکی نباشد و به تعلیم و تعلم یا همان آموزش و پرورش هم توجه درست داشته باشند. می‌گوییم توجه «درست» چون تعداد انیمیشن‌هایی که آموزش‌زده هستند و بی‌جاذبه اصلاً کم نبوده بلکه شاید بتوان گفت تعدادشان خیلی هم بیشتر از انیمیشن‌های سرگرم‌کننده صرف است.
یکی از این معدود نمونه‌های ارزشمند پینوکیو است که بسیاری آن را بهترین انیمیشن کودک از جنبه مضمون و محتوای آموزشی و تربیتی می‌دانند. البته نسخه‌های متفاوتی از این داستان ساخته شده اما وجه مشترک همه آنها همان قصه خلاقانه و ماندگار کارلو کالودی است. ولی نمونه دیگری هم هست که اگرچه به قدرت و تأثیرگذاری پینوکیو نمی‌رسد اما دست کم در میان انیمیشن‌هایی که از تلویزیون ایران پخش شده مورد خاص و قابل توجهی است. انیمیشنی که کودکان دیروز با آن خاطره‌ها دارند و کودکان امروز هم به مدد پخش مجدد از شبکه‌ی دو، مخاطب کنونی‌اش هستند: «ای کی یو، مرد کوچک»؛ که بیشتر با نام «ای کی یو سان» شهرت دارد. موضوع اصلی این مجموعه انیمشن جذاب و دیدنی ژاپنی، تفکر است. این موضوع برای بچه‌ها اینقدر جذاب و دوست‌داشتنی باشد؟ بچه‌ها ای کی یو سان را دوست دارند و ماجراهایش را با اشتیاق دنبال می‌کنند و از او الگو می‌گیرند.
خنده و شادی و بازی و سرگرمی را که همه کودکان ذاتا دارند. مهم این است که بتوانیم ارزش‌هایی مثل صداقت (در پینوکیو) و فکر کردن (در ای کی یو‌سان) را در نظر آنان هم ردیف با این نیازهای اولیه، مهم و ضروری جلوه دهیم.
درباره انیمیشن «ای کی یو، مرد کوچک» نوشته‌اند: این مجموعه محصول ۱۹۷۵ کمپانی تویی انیمیشن ژاپن است که توسط کی میو یابوکی ساخته شده. تاداکی یامازاکی فیلمنامه این مجموعه را نوشته است. ای کییو در اصل پسر یک امپراتور بوده و در دوره حکومت شوگون‌ها که حکومت را از دست امپراتورها خارج کردند، مادرش مجبور شده به همسری یک شوگون درآید و برای همین او را به معبد فرستاده است. این کودک مراتب رشد و ترقی را در معبد، خیلی زود طی می‌کند و در کارها از خود خلاقیت منحصربه‌فردی نشان می‌دهد. او هر زمان که تصمیم به تمرکز می‌گیرد دو انگشتش را روی سرش می‌چرخاند و بعد شروع به فکر کردن می‌کند.
درباره انیمیشن «ای کی یو، مرد کوچک» نوشته‌اند: این مجموعه محصول ۱۹۷۵ کمپانی تویی انیمیشن ژاپن است که توسط کی میو یابوکی ساخته شده. تاداکی یامازاکی فیلمنامه این مجموعه را نوشته است. ای کییو در اصل پسر یک امپراتور بوده و در دوره حکومت شوگون‌ها که حکومت را از دست امپراتورها خارج کردند، مادرش مجبور شده به همسری یک شوگون درآید و برای همین او را به معبد فرستاده است. این کودک مراتب رشد و ترقی را در معبد، خیلی زود طی می‌کند و در کارها از خود خلاقیت منحصربه‌فردی نشان می‌دهد. او هر زمان که تصمیم به تمرکز می‌گیرد دو انگشتش را روی سرش می‌چرخاند و بعد شروع به فکر کردن می‌کند.
تیتراژ و موسیقی این برنامه مثل خیلی دیگر از برنامه‌های کودک، ماندگار شده و به خاطره پیوسته اما چیزی که «ای کی یو، مرد کوچک» را از دیگر نمونه‌های ماندگار متمایز می‌کند تأثیر رفتار بخصوصی است که شخصیت اصلی آن یعنی ای‌کی‌یو‌سان بر مخاطب خود بر جای گذاشته است.
یعنی همان شیوه منحصربه‌فرد فکر کردن با چرخاندن انگشت روی سر. ما نظیر این تأثیرات رفتاری را در مساله طنزهای شبانه تلویزیونی به وفور دیده‌ایم اما درخصوص برنامه‌های کودک حقیقتاً کمتر شخصیت داستانی بوده که چنین تأثیری در مخاطب کودک داشته باشد. از آنجا که این المان رفتاری، تأثیر منفی و مخرب ندارد و به عکس، نوعی یادآوری برای فکر کردن و با تأمل و تأنی تصمیم گرفتن است، باید آن را به فال نیک گرفت.
یعنی همان شیوه منحصربه‌فرد فکر کردن با چرخاندن انگشت روی سر. ما نظیر این تأثیرات رفتاری را در مساله طنزهای شبانه تلویزیونی به وفور دیده‌ایم اما درخصوص برنامه‌های کودک حقیقتاً کمتر شخصیت داستانی بوده که چنین تأثیری در مخاطب کودک داشته باشد. از آنجا که این المان رفتاری، تأثیر منفی و مخرب ندارد و به عکس، نوعی یادآوری برای فکر کردن و با تأمل و تأنی تصمیم گرفتن است، باید آن را به فال نیک گرفت.
«ای کی یو سان» انیمیشن قوی و خوش‌ساختی است. هم به لحاظ ایده و اجرای فیلمنامه‌ای و داستانی و هم به لحاظ ساختار بصری و کارتونی. پرداختن به زندگی نوآموزان خردسال معبد، به خودی خود ایده‌ای متفاوت است که به ذهن هر کسی نمی‌رسد. این بچه‌ها اساساً طور دیگری زندگی می‌کنند و مناسبات روزمره‌شان تفاوت زیادی با زندگی کودکان دیگر ـ که اکثریت را هم تشکیل می‌دهند ـ دارد. پرداختن به این ایده جالب توجه، نشان از ارزش و اهمیتی دارد که ژاپنی‌ها برای هویت بومی خود قائلند. و این نکته برای ما خیلی درس‌آموز است. متأسفانه ما یا به سراغ ایده‌های بومی نمی‌رویم یا اگر می‌رویم پویانمایی‌های نازلی همچون «رستم و اسفندیار» می‌سازیم که متأسفانه تأثیر کاملاً معکوس دارند.
متن داستانی «ای کی یو سان» هم به قوت ایده بکر آن است. قسمت‌های مجموعه کوتاه هستند اما در همین مدت زمان کم استفاده بهینه‌ای از قواعد دراماتیک داستان‌گویی شده. معما دارد، تعلیق ایجاد می‌کند و لقمه را راحت و بی دردسر در دهان مخاطب نمی‌گذارد. به عنوان نمونه در قسمتی از مجموعه که «اسباب کشی از ده به کوهستان» نام دارد، شینسه را می‌بینیم که دارد با مردم صحبت می‌کند. ای کی یو او را ناراحت و مستأصل می‌بیند اما نمی‌داند دلیلش چیست. ما هم نمی‌دانیم.
متن داستانی «ای کی یو سان» هم به قوت ایده بکر آن است. قسمت‌های مجموعه کوتاه هستند اما در همین مدت زمان کم استفاده بهینه‌ای از قواعد دراماتیک داستان‌گویی شده. معما دارد، تعلیق ایجاد می‌کند و لقمه را راحت و بی دردسر در دهان مخاطب نمی‌گذارد. به عنوان نمونه در قسمتی از مجموعه که «اسباب کشی از ده به کوهستان» نام دارد، شینسه را می‌بینیم که دارد با مردم صحبت می‌کند. ای کی یو او را ناراحت و مستأصل می‌بیند اما نمی‌داند دلیلش چیست. ما هم نمی‌دانیم.
همین‌قدر می‌دانیم که او مأمور ژنرال است و گویا از طرف ژنرال به کاری موظف شده که انجامش برای او سخت بوده و با اکراه همراه است. داستان که پیش می‌رود بالاخره با یک فلاش بک متوجه می‌شویم قضیه این است که ژنرال بی‌کفایت، هوس ویلا داشتن به سرش زده آن هم با نمایی ویژه که لازمه‌اش اسباب کشی کردن همه اهالی ده به کوهستان است. یعنی می‌خواهد برای رفاه که نه، برای هوس‌رانی خودش مردم را به زور از خانه و کاشانه آواره کند. نکته مهم اینجاست که معلوم شدن این معما به هیچ عنوان پایان مساله نیست، تازه مشکل رو شده و باید به چاره‌اش فکر کرد. اینجاست که نیاز به‌ای کییو برای حل معضل مشخص می‌شود و ماجرا با محوریت شخصیت اصلی داستان ادامه پیدا می‌کند. این معماها و تعلیق‌ها همینطور ادامه پیدا می‌کنند تا جایی که تدبیر ای کییو برای متقاعد کردن ژنرال را به طور کامل می‌فهمیم و به هوش و ذکاوتش آفرین می‌گوییم. «ای کییو، مرد کوچک» در کل با همین طرح پرسش و ارائه پاسخ است که از یک طرف مخاطب را درگیر می‌کند و از طرف دیگر به او آموزش می‌دهد. یعنی عامل جذابیت در انیمیشن «ای کی‌یوسان» همان عاملی است که آموزش از طریق آن انجام می‌شود و این نکته جالب و تأمل‌برانگیزی است.
کارگردانی این مجموعه نیز استادانه است. دکوپاژ صحنه‌ها و اندازه نماها طوری دقیق کار شده که واقعاً از یک پویانمایی ساده تلویزیونی بعید است. پلان‌ها مختصر و مفید هستند و طول و تفصیل بی‌دلیل ندارند. مثلاً وقتی موضوع سکانس، نگرانی شینسه از دستور غیرمنطقی ژنرال در خصوص اخراج اهالی ده است بدون شرح و تفصیل اضافی، بلافاصله چهره شینسه کات می‌خورد به در یک خانه روستایی که با شدت وحدت باز شده و سامورایی‌ها مردی را از خانه بیرون می‌اندازند.
کارگردانی این مجموعه نیز استادانه است. دکوپاژ صحنه‌ها و اندازه نماها طوری دقیق کار شده که واقعاً از یک پویانمایی ساده تلویزیونی بعید است. پلان‌ها مختصر و مفید هستند و طول و تفصیل بی‌دلیل ندارند. مثلاً وقتی موضوع سکانس، نگرانی شینسه از دستور غیرمنطقی ژنرال در خصوص اخراج اهالی ده است بدون شرح و تفصیل اضافی، بلافاصله چهره شینسه کات می‌خورد به در یک خانه روستایی که با شدت وحدت باز شده و سامورایی‌ها مردی را از خانه بیرون می‌اندازند.
اغلب نماهای این مجموعه همینطور خلاصه شده و موجزند و عجیب این‌که با این وجود برای مخاطب کودک قابل درک و فهم هستند. کارگردانی صحنه فکر کردن ای کی یو هم که جای خود دارد. ای‌کی‌یو به شکلی آیینی می‌نشیند، چشم‌هایش را می‌بندد و تمرکز می‌کند. دوربین موقع فکر کردن به‌چهره او نزدیک می‌شود. افکت صوتی مخصوص برنامه در لحظات تفکر ای کی یو هم این حرکت را همراهی می‌کند. همزمان، چهره ای کییو دیزالو می‌شود به تصاویری از موضوع اندیشه و مساله‌ای که باید حل شود… و دست آخر، باز شدن چشم‌های ای کی یو با آن افکت صوتی ویژه که نشان از موفقیت‌آمیز بودن فرآیند تفکر دارد.
«ای کییو، مرد کوچک» پویانمایی بی‌ادعا و ساده‌ای است که در عین حال، حرف‌های بزرگ می‌زند و آموزش‌های تربیتی مهمی به مخاطبش می‌دهد. نیاز اهل قدرت به اهل علم، ارزش و اهمیت علم‌جویی و تفکر، پرهیز از عافیت‌طلبی به بهانه فعالیت علمی و فکری (ای کییو فقط فکر نمی‌کند، کار هم می‌کند. با دستان کوچکش هیزم خرد می‌کند و…)، هوشمندی و شناخت موقعیت (ای کییو با پنبه سر ژنرال را می‌برد نه با دشمنی و مخالفت بی‌اثر) و بالاخره، دلسوزی برای همنوع، کمک به نیازمندان، و نجات مظلومان از ستم زورگویان، اینها برخی از مهم‌ترین آموزه‌های اخلاقی و تربیتی «ای کییو، مرد کوچک» هستند.
«ای کییو، مرد کوچک» پویانمایی بی‌ادعا و ساده‌ای است که در عین حال، حرف‌های بزرگ می‌زند و آموزش‌های تربیتی مهمی به مخاطبش می‌دهد. نیاز اهل قدرت به اهل علم، ارزش و اهمیت علم‌جویی و تفکر، پرهیز از عافیت‌طلبی به بهانه فعالیت علمی و فکری (ای کییو فقط فکر نمی‌کند، کار هم می‌کند. با دستان کوچکش هیزم خرد می‌کند و…)، هوشمندی و شناخت موقعیت (ای کییو با پنبه سر ژنرال را می‌برد نه با دشمنی و مخالفت بی‌اثر) و بالاخره، دلسوزی برای همنوع، کمک به نیازمندان، و نجات مظلومان از ستم زورگویان، اینها برخی از مهم‌ترین آموزه‌های اخلاقی و تربیتی «ای کییو، مرد کوچک» هستند.
اشتراک در:
نظرات پیام (Atom)
0 نظرات:
ارسال یک نظر