پاسخ مراجع تقلید درباره استخاره برای ازدواج

زندگی جوان دارای فراز و نشیب های بسیاری است و این موقعیت حساس و مهم در تصمیم گیری های مهم زندگی همچون ازدواج پر رنگ تر از همیشه جلوه دارد. به همین دلیل پدر و مادر  و سالخورده های با تجربه از نزدیکان جوان با در نظر گرفتن مصلحت وی او را همواره راهنمایی می کنند. مشاوره با افراد با تجربه و با بصیرت حکم عاقلانه ای است که می تواند انسان را در تنگناهای زندگی راهنمایی کند.
در قرآن و احادیث و روایات اهل بیت (ع) نیز بارها به اهمیت و ارزش مشورت با خردمندان و حکیمان تأکید شده است. امیرالمؤمنین حضرت علی بن ابی طالب (ع) با بیان جملات ارزشمندی به اهمیت مشورت اشاره نموده اند. ایشان فردی را که از افکار و آراء گوناگون استقبال کند را کسی که صحیح را از خطا خوب می شناسد (۱) و فرد خودرأی خود را به هلاکت می رساند و مشورت را بهترین پشتیبان انسان ها می دانند (۲) و می فرمایند: کسی که با دیگران مشورت کند در عقل های آن ها شریک می شود (۳).
ملاک های مشورت
حضرت امیرالمومین علی بن ابی طالب(ع) هر کسی را لایق و شایسته این امر نمی دانند و می فرمایند: بخیل را در مشورت کردن دخالت نده که تو را از نیکوکاری باز می دارد و از تنگدستی می ترساند. ترسو را در مشورت کردن دخالت نده، که در انجام کارها روحیه تو را سست می کند. حریص را در مشورت کردن دخالت نده، که حرص را با ستمکاری در نظرت زینت می دهد … مبادا چنین افرادی محرم راز تو باشند، زیرا که آنان یاوران گناهکاران و یاری دهندگان ستمکارانند. تو باید جانشینانی بهتر از آنان داشته باشی که قدرت فکری امثال آنها را داشته اما گناهان و کردار زشت آنها را نداشته باشند… آنان را از خواص نزدیک و رازداران خود قرار دهد (۴).
اهمیت جایگاه تعقل و مشورت در ازدواج جوان دو برابر می شود زیرا ازدواج از مهمترین تصمیمات زندگی او محسوب می شود. اما گاهی جوان پس از مشورت و تعقل و تفحص بسیار بر سر دو راهی انتخاب و تصمیم گیری می ماند و برخی استخاره را از راه حل های مناسب انتخاب در هنگام برخورد با این موقعیت ها می دانند. حکم فقهی این مساله را از مراجع عظام تقلید پرسیدم که می توانید آن را در زیر ببینید.
سوال: آیا برای ازدواج می توان استخاره نمود؟ شرایط آن چیست؟ عمل به استخاره در این نوع موارد واجب است؟
رهبر فرزانه انقلاب حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی): سعى کنید براى انجام کارهاى خود ابتدا تأمّل و دقّت کند و با فکر کردن راه حل مناسب را پیدا کنید و چنانچه از این طریق به نتیجه نرسیدید، با انجام مشورت خود را از تحیّر خارج کنید و اگر از طریق مشاوره با اهل فنّ و خبره در آن مورد نیز به نتیجه نرسیدید و همچنان بر تحیّر باقى ماندید، نوبت به استخاره مى‌رسد؛ در هر صورت الزام شرعى در عمل به استخاره وجود ندارد ولى بهتر است بر خلاف آن عمل نشود.
حضرت آیت الله سیستانی: اشکال ندارد و واجب نیست . عمل به آن نیز واجب نیست.
حضرت آیت الله مکارم شیرازی: استخاره نوعی مشورت با خداوند است، بدین معنی که اگر انسان در انجام یا ترک کاری مردّد شود ابتدا در اطراف آن فکر و اندیشه می کند اگر به نتیجه ای رسید طبق آن عمل می کند و گرنه با افراد کاردان و با تجربه و آگاه در مورد آن مشورت می کند اگر به نتیجه رسید طبق آن عمل می کند در غیر این صورت از طریق استخاره با خداوند مشورت نموده و مطابق آن عمل می نماید. عمل به استخاره واجب نیست، ولی حتّی الامکان مخالفت نشود. مگر این که مدّت قابل ملاحظه ای تأخیر بیندازد و بعد اقدام کند.
همچنین یک تن از مجتهدین و استادان حوزه علیمه این چنین پاسخ داده اند:
آیت الله علوی گرگانی: برای ازدواج و امثال آن در صورتی میتوان استخاره کرد که مشورت و تحقیق انجام گیرد و همچنان دچار تردید باشید و در این صورت استخاره مانعی ندارد و عمل به استخاره وجوب اخلاقی دارد یعنی اگر عمل نکند و ضرر کند خود او مقصر است البته اگر قصد اهانت و بی توجهی به استخاره را داشته باشد گناه کرده است.
آیت الله سید محمد حسینی شاهرودی: برای ازدواج می توان استخاره نمود و تفصیل آن در کتب مختصه ذکر شده است و مخالفت با استخاره ممکن است موجب پشیمانی شود.
پی نوشت:
۱- نهج البلاغه، ترجمه مرحوم دشتی، حکمت ۱۷۳
۲- نهج البلاغه، ترجمه مرحوم دشتی، حکمت ۵۴
۳- نهج البلاغه، ترجمه مرحوم دشتی، حکمت ۱۶۱
۴- نهج البلاغه، ترجمه مرحوم دشتی، نامه ۵۳/۲۷ و ۲۸