فواید حضور خوش آب و رنگ ادویه در زندگی

همه ما اگر خيلي هم اهل غذاي پر ادويه نباشيم، اما حد اقل يكي دوتا از آنها را در ميان لوازم ضروري پخت و پز داريم و به خصوص در تهيه غذاهاي گوشتي از آن استفاده ميكنيم. اما آيا ميدانيد كه ادويه واقعا چيست و چه خواصي دارد؟
ادويه كه در فارسي امروزي به اشتباه جمع بسته ميشود، جمع دوا و به معني داروها است، داروهايي كه در گذشته جزو جدايي ناپذير جعبه كمكهاي اوليه طبيبان گياهي بود. از همينجا پي ميبريم كه اين پودرها و دانه هاي رنگين با رايحه قوي خود، تنها موادي "بودار" يا "تند" و طعم دهنده غذا نيستند، بلكه از خاصيتي شفا بخش و پيش گيري كننده بيماري نيز برخوردارند.
خوشبختانه ايران از جمله كشورهايي است كه مصرف ادويه در آن كم نيست و در هر خانواده لا اقل يك نفر كه نسبتا به خواص ادويه و گياهان آشنا باشد وجود دارد. با اين وجود آشنا شدن با خواص اين مواد ميتواند در تصميم گيري براي استفاده يا عدم استفاده از يك نوع ادويه خاص مفيد واقع شود.
در كل، هر ماده عطري با منشاء گياهي جزو ادويه محسوب ميشود. اين ماده ميتواند از پوست درخت (دارچين)، ميوه (فلفل)، برگ (نعنا، ريحان)، ريشه (زنجبيل)، گل (زعفران،گلپر) يا دانه (جوزهندي، خردل) باشد كه به اشكال مختلفي چون خرد شده، درسته و پودر شده براي طعم و رنگ دادن به غذا مورد استفاده قرار ميگيرد.
ادويه علي رغم اينكه تنها به مقدار اندكي در هر غذا مورد استفاده قرار ميگيرند اما در تغيير طعم آن و تنوع بخشيدن به برنامه غذايي ما نقش بسيار مهمي را ايفا ميكنند و در واقع تفاوت "دستپخت" آشپزها با يكديگر در استفاده از ادويه است و بسته به اينكه كدام ادويه به مذاق ما خوش بيايد، غذايي را پسنديده يا رد ميكنيم.
ادويه علاوه بر مقدار اندكي از ويتامينها، مواد معدني و فيبر داراي مواد خاص شيميايي (معمولا به شكل رنگدانه) نيز هستند كه ميتوانند براي سلولهاي انسان مفيد باشند. بسياري از اين رنگدانه ها مواد آنتي اكسيدان (antioxidant) هستند كه كارشان خنثي كردن راديكالهاي آزاد - كه موجب از بين رفتن سلولها ميشوند - است. اين مواد از طرق ديگر نيز به حفظ سلامتي انسان كمك ميكنند.
خواص چند ادويه
به گزارش انستيتو ملي مبارزه با سرطان، مواد زير داراي خواص ضد سرطان هستند: پونه كوهي يا اورگانو (oregano)، آويشن، اكليل كوهي يا رزماري (rosemary)، رازيانه، زردچوبه، زيره سياه، باديان رومي، گشنيز، زيره سبز و ترخون.
بعضي از اين برگها مانند زيره سبز و سياه، ترخون و رازيانه داراي موادي به نام ترپنوييد (terpenoid) هستند كه ميتوانند بر عليه رشد تومور عمل كرده و همچنين موجب كاهش كلسترول خون شوند.
گشنيز ميتواند به خصوص در مبارزه با مواد سرطانزا مفيد باشد. رنگ زرد موجود در زردچوبه از ماده اي به نام كوركامين (curcumin) است كه در طي آزمايشات مختلف عامل ضد آلزايمر شناخته شده است.
فلفل قرمز يا پاپريكا و زعفران هردو تحريك كننده سيستم دفاعي بدن هستند. جوز هندي و ميخك نيز – لا اقل در شرايط آزمايشگاهي- داراي خاصيت ضد باكتري هستند. زنجبيل و فلفل تند قرمز يا چيلي ميتوانند در جلوگيري از شكل گيري تومورها مفيد واقع شوند.
دارچين را فراموش نكنيد، بنابر نتيجه تحقيقات اين نوع از ادويه كه ميتوان گفت بعد از فلفل و خردل از پر استفاده ترين ادويه به شمار ميرود، در كنترل بيماري قند بسيار كارآمد است.
يك يا دو قاشق چايخوري دارچین كه به شكل كپسول مصرف شود ميتواند قند، تري گليسيريد (اسيدهاي چرب) و كلسترول خون را كاهش دهد و در عده اي اندك از افراد مبتلا به بيماري قند نوع 2، از نوسان ناگهاني انسولين جلوگيري كند.
يك مشكل عمده در بيشتر كشورهاي غرب اين است كه دارچين از جمله موادي است كه عموما در تهيه شيريني به كار ميرود و استفاده از آن در تهيه غذاهاي گوشتي و انواع پلوها و خوراكها (آنچنان كه در ايران و بسيار از كشورهاي آسيايي مرسوم است) چندان رايج نيست. چاي دارچين يكي از انواع دم كردنيهاي محبوب ايراني است و به اين ترتيب براي ما، مصرف يكي دو قاشق چايخوري دارچين در روز كار مشكلي به نظر نمي آيد.
اما به ياد داشته باشيد كه ادويه، با وجود تمام خاصيتهاي استثنايي و مفيد، عطر و بوي دل انگيز و طعم عاليشان، ميتوانند در اندازه زياد براي دستگاه گوارش و به خصوص معده مضر باشند. با اين وجود استفاده از آنها را در اندازه معتدل فراموش نكنيد تا بدن خود را در برابر سرطان و بيماري قلبي حفظ كرده و عمري طولاني داشته باشيد.