از کجا بفهمیم که خداوند توبه ما را قبول کرده

پاسخ: پذیرش توبه شرایط خاصى دارد. هر گاه آن شرایط محقق گشت، توبه نیز مورد قبول حق تعالى قرار مى گیرد.(1)
خداوند در آیات کثیرى به گناهکاران و کسانى که به نفس خویش ستم کردند و آن را در معرض معصیت قرار دادند، توصیه کرده است که توبه کنند ورابطه بین خود و خدا را اصلاح کنند. خداوند همه گناهان آنان را خواهد بخشید، قرأن مجید مى فرماید: مگر کسانى که توبه کردند و به اصلاح کارهاى فاسد خود پرداختند و آن چه را کتمان کرده بودند بیان کنند. در این صورت توبه آن‏ها را مى پذیرم و من بسیار عذرپذیر و قبول کننده توبه و مهربانم.(2)
چه کسى در وفاى به عهد راستگوتر از خداوند است؟ قرآن مجید وعده داده که خداوند توبه را از بندگانش مى پذیرد.(3) بنابراین گناهکارى که به گناه خویش اعتراف دارد و از آن پشیمان است و عزم جدّى بر ترک گناه و جبران گناهان گذشته از حق النّاس و حق اللَّه دارد،باید به قبولى توبه خویش و رحمت و مغفرت خداوند امیدوار باشد.
پس از انجام توبه هیچ حالت انتظاری برای قبولی توبه نیست. امام علی (ع) می فرماید: به هرکس چهار چیز اعطا شد از چهار چیز محروم نگردد: هرکس دعا کرد از اجابت ش محروم نشدو هرکس توبه کرد از قبولی آن محروم نگردید و هرکس استغفار کرد ازبخشش محروم نشد وهرکس شکر فرستاد از افزون شدن محروم نخواهد شد.(4)
از چند طریق انسان مى‏تواند تا حدودى دریابد که توبه او مورد پذیرش واقع گردیده است یا نه:
الف) احساس بهجت و آرامش خاصى که پس از دعا و توبه به انسان دست مى‏دهد یا به تعبیر دیگر احساس سبکى از گناهان وآلودگى‏ها.
ب ) هر قدر انسان از گناهان خود به طور جدى پشیمان شده و با تضرع و التجاى بیشترى خدا را بخواند توبه او مقبول‏تر است. بنابراین میزان انقلاب روحى انسان در حال استغفار نیز مى‏تواند به عنوان یک علامتى به کار آید.
ج ) میزان اعتماد به وعده‏هاى نیکوى الهى قابلیت و عنایات الهى را افزون مى‏سازد. بنابر این هر اندازه خدا باورى و توکل و اعتماد به وعده‏هاى اورا در خود افزون یافتیم ، مى‏توانیم بیشتر امید یابیم که ما را پذیرا گشته است.
د ) هر قدر آثار واقعى توبه در اعمال و کنش‏هاى ما بیشتر هویدا گردد. یعنى رغبت کمترى به گناه و اراده و عزم راسخ‏ترى در اطاعت پروردگاریابیم نشان مى‏دهد که توبه ما توبه واقعى‏ترى بود و به همین نسبت مقبول‏تر واقع گردیده است. امام امت (ره) مى‏فرمودند: اگر بعد از ماه مبارک رمضان تغییرى در حالات خود یافتید به همان نسبت وارد ضیافت‏الله شده‏اید ، ولى اگر دگرگونى در شما پدید نیامد از آن بى‏بهره ماندید.
نکته مهمى که باید مورد توجه قرار گیرد این است که آیا ما توانسته‏ایم همه شرایط لازم توبه را محقق سازیم؟ آیا حلاوت و شیرینى گناه از جان ما به طور کامل رخت بر بسته است؟ این مسئله است که ما را پیوسته در حال خوف و رجا نگه مى دارد. هم امیدوار به لطف و رحمت الهى باشیم و هم خوف و واهمه از این که مبادا برخى از شرایط توبه را محقق نساخته باشیم.
پى نوشت‏ها:
1.جهت آگاهى از توبه و مسائل آن کتاب »توبه از دیدگاه قرآن و حدیث« نوشته علیرضا حسنى را مطالعه کنید.

2.بقره آیه 160

3.شوری آیه25

4.نهج البلاغه قصار 130