خال مادر زادی یا ماه گرفتگی چیست؟

خال بزرگ سیاه فام بر تن آدمی باشد مادرزاد و آن را ماه گرفتگی نیز گویند و گمان برند که هنگام خسف زن آبستن هر جای تن خود مسح کند همان جای تن کودک سیاه گردد. ( یادداشت مرحوم دهخدا )

از جمله آنها ضایعات عروقی جلدی است که معمولا به دو دسته تقسیم می شوند :

1- ضایعات مادرزادی در نوزادی به وجود می آیند و شامل خال شرابی (Part-wire Stains)، همانژیوما، ناهنجاریهای وریدی و لنفانژیوما هستند.
اشکال مادرزادی معمولاً در سر و گردن به وجود می آیند و ممکن است بخشی از یک سندرم مادرزادی مثل سندرم استرج و بر باشد.
2- ضایعات اکتسابی در هر سنی ممکن است دیده شود و شامل تلانژکتازی، آنژیوم آلبالویی (cherry Angioma)، پیوژنیک گرانولوما، پویکیلودرما (Poikiloderma) و سارکوم کاپوسی هستند.

این ضایعات می تواند خودبخود و یا در اثر ضربات، قرارگیری در معرض نور فرابنفش یا تغییرات هورمونی رخ دهند. معمولا خال شرابی، salmon patches و گاهی لکه های شیر قهوه ای را به عنوان ماه گرفتگی محسوب می کنند.بعضی از اشکال رایج ضایعات عروقی جلدی عبارتند از:

لخته های ماهی مانند (Salmon Patches) این دسته از خال‌ها محل رگ‌های خونی می‌باشند که به صورت کوچک، پهن و صورتی روی پوست به وجود می‌آیند. در 3/1 کودکان تازه به دنیا آمده وجود دارند. این گروه از خال‌ها روی گردن، بین چشم‌ها، روی پیشانی، بینی، لب‌بالایی یا پلک‌ها ظاهر می‌شوند و تعدادی از آنها با گذشت زمان کمرنگ می‌شوند، اما خال‌هایی که روی گردن هستند اصلا محو نمی‌شوند. این دسته از خال‌ها هیچ درمانی نمی شوند.

خال شرابی :
خال لکه شرابی که همچنین تحت عنوان Nevus flammeus یا مالفورماسیون مویرگی نیز نامیده می شود. در موقع تولید و به طور یکسان در هر دو جنس رخ می دهد. شیوع آن 2-1/0% است. این ضایعات اغلب روی صورت دیده می شود. این ضایعه در ابتدا به شکل لکه ای صورتی روشن است که می تواند به مرور زمان پرنگ تر شده و باعث درگیری عروق، بافت نرم یا هیپرترونی استخوان گردد. این ضایعه در اثرات عروق سطحی درم ایجاد میشود. در مطالعات با بررسی طولانی مواردی از سرطانهای پوستی از جمله BCC و یا SCC گزارش شده است، خصوصاً در افرادیکه تحت درمان رادیوتراپی قرار نگرفته اند. این نوع خالها بهتر است در اسرع وقت درمان لیزر شوند.

نقاط منگولی (Mongolian spots)
خال‌های این گروه، پهن و نرم می‌باشند و روی بدن نوزاد هستند. یعنی روی نشیمن گاه یا پایین‌تر. اغلب آبی رنگ یا خاکستری متمایل به آبی، سیاه متمایل به آبی یا قهوه‌ای می‌باشند. این‌ها شبیه به کبودی هستند. و بیشتر روی بدن کودکان با پوست تیره هستند. تقریبا تا زمان 6 یا 7 سالگی کودک کم رنگ می‌شوند، اما ممکن است اصلا از بین نروند.

نقاط شیر قهوه( cafe-Au-lait spots)
این دسته نرم، مسطح و بیضی شکل‌هستند و از قهوه ای روشن تا تیره دسته‌بندی می‌شوند. به همین خاطر این اسم را به خود گرفته‌اند. معمولا در نیم تنه، نشیمن گاه و پاها به وجود می‌آیند. گاهی اوقات با گذشت زمان و افزایش سن، بزرگتر یا تیره‌تر می‌شوند، اما مشکلی ایجاد نمی‌کنند. با این وجود اگر این خال‌ها بزرگتر از یک سکه و مربوط به اختلالی موسوم به neuro fibro mato sis یا سندرمی‌به نام Mc cune-Albriqht باشند باید با پزشک در میان گذاشت.

تومور خوش خیم توت فرنگی مانند( Straw berry Hemagiomas )
این ضایعات معمولا روی صورت، پوست سر، پشت یا قفسه سینه یافت می‌شوند. ممکن است قرمز یا بنفش باشند. پهن یا کمی‌ برجسته با لبه تیز هستند. این گروه از خال‌ها مدتی بعد از تولد ایجاد می‌شوند. آنها ظرف یک سال و تا قبل از 9 سالگی نمایان می‌شوند. پوست در محل خال چروکیده است. در درمان آنها لیزر می‌توانند موثر باشند.

بدریختی رگی (venous malformation)
خال‌هایی که با انبساط رگ های خونی به صورت غیر معمول ایجاد می‌شوند. هر چند که در زمان تولد هستند اما گاهی تا زمان کودکی یا بزرگسالی نمایان نمی‌شوند. و این دسته در 1 تا 4 درصد نوزادان ظاهر می‌شوند. اغلب روی زبان، لب‌ها، گونه‌ها یا فک یافت می‌شوند. یا اینکه روی دست و پا، بالا تنه و یا در اندام درونی مثل مغز ایجاد می‌شوند. به کندی رشد می‌کنند. با گذشت زمان کوچک‌تر نمی‌شوند. اگر با درد همراه باشند از طریق جراحی می‌توان آنها را درمان کرد.

خال‌های گوشتی (pigmented Nevi)
این خال‌ها زمانی به وجود می‌آیند که سلول‌های پوست به جای پراکنده شدن در تمام پوست، به صورت خوشه‌ای رشد کنند. می‌توانند در هر کجای بدن به وجود آیند. به رنگ گوشت، قهوه‌ای یا سیاه می‌باشند. در معرض آفتاب قرار گرفتن یا در طول بارداری تیره‌تر می‌شوند. در بزرگسالی کم رنگ‌تر می‌شوند یا گاهی در زمان پیری ناپدید می‌شوند. این خال‌ها عامل علامت یا هشداری خاص نیستند. با این وجود گاهی اوقات خطر سرطان پوست را افزایش می‌دهند. در موارد زیر باید به پزشک مراجعه کرد: 1- اگر رنگ یا اندازه آنها فرق کرد. 2- با خال‌های گوشتی دیگر فرق داشته باشند. 3- بعد از 20 سالگی ایجاد شوند.

خال‌های گوشتی مادر زادی (cogenital Nevi)
این گروه خال‌های گوشتی می‌باشند که هنگام تولد ظاهر می‌شوند. بافت پوست از طبیعی به غیر طبیعی متفاوت می‌شود. در هر جای بدن با هر سایزی به وجود می‌آیند. می‌تواند به کوچکی 1 اینچ باشد و یا آن قدر بزرگ باشد که نیمی ‌از بدن را در بر گیرد. خال‌های گوشتی کوچک در 1 درصد نوزادان وجود دارند. بیشتر آنها خطرناک نیستند. اما انواع بزرگ آنها باید توسط پزشک درمان شوند. چون که خطر سرطان را افزایش می‌دهند و به همین دلیل بهتر است این نوع خالها تا قبل از بلوغ برداشته شوند.

خال‌های گوشتی غیر معمول (Dysplastic Nevi)
این خال‌ها بزرگتر از خال‌های گوشتی معمولی می‌باشند و سطوحی نامرتب و غیر معمول دارند. ممکن است شبیه خال‌های گوشتی سرطانی باشند و ترکیبی از رنگ‌های قرمز، صورتی، برنزه و قهوه ای هستند. ارثی می‌باشند. و امکان ایجاد سرطان پوست را افزایش می‌دهند. اگر غیر معمول به نظر رسیدند یا بزرگتر شدند حتما با پزشک متخصص در میان بگذارید.