چگونه یك مادربورد خوب و متناسب با نیازهایمان انتخاب و خرید نمائیم ؟

انتخاب مادربورد ، یکی از تصمیمات مهم در زمان تهیه و یا ارتقاء یک کامپیوتر است. انتخاب فوق، علاوه بر تاثیر مستقیم بر عملکرد فعلی سیستم، بیانگر انعطاف سیستم در زمان ارتقاء نیز می باشد. قابلیت های فعلی یک کامپیوتر و پتانسیل های ارتقاء آن در آینده، جملگی به نوع مادربورد انتخابی بستگی خواهد داشت. امروزه بر روی مادربوردها، پورت های پیشرفته ای نظیر( Fireware (IEEE 1394 و یا USB 2.0 و حتی کارت های (تراشه) صدای شش کاناله و کنترل های RAID وجود داشته که می توان از آنان در زمان ارتقاء سیستم و بدون نیاز به نصب امکانات جانبی دیگر، استفاده های لازم را بعمل آورد.

در زمان انتخاب یک مادربورد همواره سوالات متعددی در ذهن تهیه کننده (خریدار) مطرح می گردد :
مادربوردها چگونه با یکدیگر مقایسه می گردند؟
پارامترهای سنجش و وزن هر کدام چیست؟ (پردازنده ها، نوع تراشه ها، نحوه ارتباط با دستگاههای ذخیره سازی).
بطور كلی معیار انتخاب یک مادربورد چیست؟
Chip set های یک مادربورد بیانگر چه واقعیت هائی می باشند؟
امکانات یک مادربورد چه تاثیراتی را در حیات فعلی و آتی سیستم بدنبال خواهد داشت؟
میزان کارایی و کیفیت یک سیستم تا چه میزان وابسته به پتانسیل های مادربورد می باشد؟
موارد فوق، نمونه سوالاتی است که در زمان انتخاب یک مادربورد در ذهن تهیه کنندگان مطرح می گردد. در این مقاله قصد داریم به برخی از پرسش های متداول در زمینه انتخاب یک مادربورد پاسخ داده و از این رهگذر با ضوابط و معیارهای انتخاب صحیح یک مادربورد بیشتر آشنا شویم :
:: جایگاه مادربورد
مادربورد، پردازنده و حافظه، سه عنصرحیاتی در کامپیوتر بوده که در زمان انتخاب مادربورد، سرنوشت پردازنده و حافظه نیز بنوعی رقم خواهد خورد. انتخاب مناسب یک مادربورد از جمله تصمیمات مهمی است که دامنه آن گریبانگیر تجهیزات سخت افزاری دیگر نیز خواهد شد. انتخاب یک مادربورد قدیمی و از رده خارج (ولو اینکه در حال حاضر پاسخگوی نیازها و خواسته ها باشد) می تواند زمینه بروز مسائل متعددی در ارتباط با ارتقاء و افزایش توان عملیاتی کامپیوتر در آینده را بدنبال داشته باشد. فراموش نکنیم ما کامپیوتر را نه بخاطر خود بلکه بخاطر نیاز برای اجرای برنامه ها (در حال حاضر و آینده) تهیه می نمائیم.
:: ویژگی ها ی مهم
از مهمترین ویژگی های مرتبط با مادربورد، می توان به موارد زیر اشاره نمود :
1) Chip Set مادربورد : عملیاتی حیاتی و مهم نظیر روتینگ داده از هارد دیسک به حافظه و پردازنده را انجام و این اطمینان را بوجود می آورد که تمامی دستگاههای جانبی و کارت های الحاقی، قادر به گفتگو (ارتباط) با پردازنده می باشند. تولید کنندگان مادربوردها، با افزدون چیپ ست های متفاوت بر روی مادربورد تولیدی خود نظیر کنترلر RAID و پورت های Fireware، قابلیت ها ی مادربورد تولیدی خود نسبت به سایر محصولات مشابه را نشان می دهند.
Chip Set های موجود بر روی یک مادربورد، باعث اعمال محدودیت در رابطه با انتخاب نوع پردازنده، حافظه و سایر تجهیزات جانبی دیگر نظیر کارت گرافیک، کارت صدا و پورت های USB 2.0 می گردد. ( برخی از امکانات فوق نظیر کارت صدا، می تواند بعنوان پتانسیل های ذاتی همراه مادربورد ارائه گردد). اغلب مادربوردهائی که از یک نوع مشابه Chip set استفاده می نمایند، ویژگی های متعارفی را به اشتراک گذاشته (به ارث رسیده از Chip set) و کارآئی آنان در اکثر موارد مشابه می باشد. آگاهی از نوع پردازنده، حافظه، سرعت کنترل کننده IDE، کارت گرافیک و صدا، می تواند کمک مناسبی در خصوص انتخاب مادربورد را ارائه نماید (خصوصا" در مواردیکه از Chip set مشابه استفاده می گردد).
2) پردازنده : تولید کنندگان مادربورد در برخی حالات، فهرست مادربوردهای تولیدی خود را بر اساس نوع سوکتی که مادربورد حمایت می نماید، ارائه می نمایند. مثلا" سوکت 478 برای P4 و سوکت A برای Athlon. در اکثر کاربردهای تجاری، کاربران تفاوت مشهودی را در ارتباط با سرعت بین دو پردازنده Athlon و P4 مشاهده نمی نمایند در حالیکه ممکن است تفاوت قیمت آنان مشهود باشد. بهرحال نوع و سرعت پردازنده ای که می تواند همراه یک مادربورد استفاده شود، یکی از نکات مهم در رابطه با انتخاب مادربورد است.
3) حافظه : امروزه اکثر مادربوردها از حافظه های SDRam DDR ) Double Date Rate) استفاده می نمایند. البته هنوز مادربوردهائی نیز وجود دارد که از RDRAM یا Rambus استفاده می نمایند. (تعداد این نوع از مادربوردها اندک است). حافظه های DDR دارای سرعت های مختلفی بوده و پیشنهاد می شود که سریعترین نوعی را که مادربورد حمایت می نماید، انتخاب گردد. تولید کنندگان مادربورد ،حافظه های DDR را بر اساس سرعت Clock و یا پهنای باند تقسیم می نمایند. سرعت این نوع از حافظه ها ( DDR ) به ترتیب از کندترین به سریعترین نوع، بصورت زیر می باشد :
DDR200 ( aka PC1600) , DDR266 ( PC2100) , DDR333(PC2700) , DDR400(PC3200)
بردهایی كه از RDRAM استفاده می نمایند دارای Chip Set اینتل 850 یا 850E می باشند. این نوع از حافظه ها ( RDRAM ) می بایست بمنظور افزایش کارآئی، بصورت زوج بر روی مادربورد استفاده شده و اسلات های خالی توسط CRIMM تکمیل (پر) گردند. حافظه های RDRAM، قادر به تامین پهنای باند بالای مورد نیاز برنامه هائی با حجم عملیات سنگین در ارتباط با حافظه، می باشند.(برنامه های ویرایش فیلم های ویدیوئی و یا بازیهای سه بعدی گرافیکی). قیمت حافظه های RDRAM نسبت به حافظه های DDR دو برابر است. حافظه های RDRAM در حال حاضر با دو سرعت متفاوت ارائه می گردند : PC800 و PC1066 . در صورت انتخاب پردازنده ای از نوع P4 که بر روی BUS با سرعت 533 مگاهرتز اجراء می گردد، سرعت بیشتر پردازنده معیار اصلی انتخاب قرار گیرد. در زمان انتخاب حافظه، می بایست تعداد سوکت های DIMM و RIMM موجود بر روی مادربورد بهمراه حداکثر حافظه قابل نصب بر روی آن دقیقا" بررسی گردد.
4) صدا و گرافیک : اكثر مادربوردهای موجود دارای كارت صدا بوده و بندرت می توان مادربوردی را یافت که فاقد این قابلیت باشد. آخرین مدل مادربوردها دارای Chip Set دیجیتالی صدای 6 كاناله بوده كه برای بازی ها و فایل های MP3 مناسب تر می باشد. در صورتیکه قصد نصب یک کارت صدا بر روی مادربورد بمنظور افزایش کیفیت صدا وجود داشته باشد، می توان با استفاده از Jumper و یا BIOS سیستم، کارت صدای موجود بر روی مادربورد ( OnBoard ) را غیر فعال و از کارت صدای مورد نظر خود استفاده نمود. در صورتیکه بخواهیم از بازی های کامپیوتری استفاده نمائیم که دارای گرافیک سه بعدی می باشند، می بایست كارت گرافیك موجود بر روی مادربورد را غیرفعال و یک کارت گرافیک متناسب با نوع نیاز را بر روی مادربورد نصب نمود. در این رابطه لازم است به این نکته دقت شود که مادربورد انتخابی دارای اسلات AGP باشد. امروزه اکثر كارت های گرافیكی موجود از اسلات AGP بمنظور ارتباط با كامپیوتر استفاده می نمایند.
5) نحوه ارتباط با دستگاههای ذخیره سازی : اكثر مادربوردها، با استفاده از یك كنترلر IDE از درایوهای ATA/100 یا ATA/133 پشتیبانی می نمایند. بر اساس مطالعات انجام شده، تفاوت بین دو استاندارد فوق، بسیار ناچیز بوده و این امر نمی تواند تاثیر چندانی در رابطه با انتخاب یک مادربورد را داشته باشد. انتخاب مادربوردهایی كه توانایی پشتیبانی از RAID را دارند بسیار حائز اهمیت است. با استفاده از كنترلر فوق، می توان بر روی یك كامپیوتر از دو هارددیسك بطور همزمان استفاده نمود. بدین ترتیب، اطلاعات بر روی دو هارددیسك ذخیره و در صورت خرابی یک هارد دیسک، می توان از هارددیسك دیگر استفاده نمود. (تهیه یك كنترلر RAID بتنهائی مقرون بصرفه نبوده و لازم است در زمان انتخاب، مادربوردی برگزیده شود که از RAID حمایت می نماید).
6) ارتباطات یا اتصالات : اکثر مادربوردها دارای پورت هایی نظیر اترنت،‌USB2.0 و FireWire می باشند. برخی از مادربوردهای جدید، دارای امکاناتی بمنظور خواندن Flash Memory می باشند. اخیرا"‌ مادربوردهایی به نام Legacy Free مطرح شده اند که نیازی به پورت های جداگانه نداشته و تمامی پورت ها بطور مختصر در یك پورت تعبیه شده اند.
:: تشریح مشخصات
با توجه به مطالبی كه ذكر شد در اكثر موارد تهیه یك مادربورد جدید همراه با خرید پردازنده و حافظه اصلی نیز می باشد. بدین دلیل لازم است بررسی لازم در خصوص تاثیر این قطعات بر کارآئی مادربورد نیز مورد بررسی و توجه قرار گیرد. فراموش نکنیم که همواره پردازنده های جدید و با سرعت بالا دارای قیمت بمراتب بالاتری نسبت به نمونه های قبل از خود بوده و در صورتیکه ضرورتی به استفاده از پردازنده های جدید، سریع و در عین حال گران وجود ندارد، می توان با توجه به نوع نیاز خود از پردازنده های دیگر(با سرعت کمتر نسبت به آخرین مدل های موجود) که با مادربورد انتخابی نیز مطابقت می نمایند، استفاده نمود.
یکی از اجزاء مهم هر مادربورد، Chip set می باشد که اطلاعات متنوعی را در ارتباط با توانائی مادربورد مشخص می نماید. نوع پردازنده و حافظه ای که مادربورد می تواند حمایت نماید، برخاسته از نوع Chip set یک مادربورد است. در برخی حالات نوع Chip set موجود بر روی یک مادربورد، بیانگر نوع پورت های صدا، ویدئو و کارت شبکه نیز می باشد (عناصر فوق بصورت OnBoard بر روی مادربورد تعبیه می شوند). در زمان انتخاب یک مادربورد لازم است به این نکته دقت شود که تفاوت بسیار بالائی بین مادربوردها از لحاظ قیمت وجود نداشته و می توان با در نظر گرفتن تمامی جوانب مادربوردی را انتخاب نمود که دارای امکانات جانبی نظیر کارت شبکه و کنترلر RAID باشد. ( تفاوت قیمت بین این نوع از مادربوردها با مادربوردهائی که فاقد امکانات فوق، می باشند زیاد نمی باشد).
پارامترهای زیر را می توان در زمان انتخاب یک مادربورد در نظر گرفت :
:: حمایت از پردازنده (CPU) :
حداقل : قادر به حمایت از پردازنده های رایج نمی باشد.
پیشنهادی : قادر به حمایت از پردازنده های AMD و یا Intel باشد.
حداکثر : قادر به حمایت از پردازنده های AMD و یا Intel باشد.
توانائی مادربورد انتخابی در رابطه با حمایت از پردازنده های موجود، یکی از تصمیمات مهم در زمینه انتخاب یک مادربورد است (حمایت از پردازنده های خانواده AMD و یا Intel).
:: نوع حافظه :
حداقل : DDR 200/266
پیشنهادی : DDR266/333 یا PC800/1066 Rambus
حداکثر : DDR333/400 یاPC1066Rambus
نوع و سرعت حافظه ای که بهمراه یک مادربورد نصب می گردد، تاثیر مستقیمی بر کارآئی و در عین حال قیمت یک کامپیوتر دارد. حافظه های Rambus، قابل استفاده بر روی تعداد اندکی از مادربوردها بوده و قیمت آنان بمراتب بیشتر از حافظه های SDRAM می باشد.
:: اتصالات جانبی :
حداقل : USB 1.1
پیشنهادی : USB 2.0 در صورت امكان FireWire
حداکثر : USB 2.0 و FireWire
در صورتیکه تصمیم به تهیه تجهیزات جانبی نظیر چاپگر، دوربین های دیجیتال و درایوهای خارجی CD-RW وجود داشته باشد (درآینده)، پیشنهاد می گردد مادربوردی تهیه گردد که دارای پورت های USB2.0 و Firewire باشد.
:: عناصر مجتمع و پیوسته :
حداقل : كارت صدا
پیشنهادی : كارت صدای دیجیتالی، كارت شبكه و در صورت امكان پشتیبانی از ویدئو
حداکثر : كارت صدای دیجیتالی و كارت شبكه
اكثر مادربوردها دارای امکانات از قبل تعبیه شده ای در رابطه با کارت صدا می باشند ( OnBoard ). در مادربوردهای پیشرفته تر امکانات لازم در خصوص كارت های صدای 6 كاناله دیجیتال و كارت شبكه نیز پیش بینی شده است. برخی از مادربوردها دارای تراشه های لازم بمنظور حمایت از گرافیك بوده که كه باعث کاهش هزینه ها خصوصا" در رابطه با کاربرانی می گردد که نوع استفاده آنان از کامپیوتر ، ضرورت وجود کارت های گرافیک قدرتمند را کم رنگ می نماید.
:: نحوه ارتباط با دستگاههای ذخیره سازی :
حداقل : ATA /100
پیشنهادی : ATA/133 در صورت امكان RAID
حداکثر : ATA/133. RAID در صورت امكان Serial ATA
سرعت اینترفیس هارد دیسک و سایر دستگاههای IDE استفاده شده را مشخص می نماید. استاندارد جدید Serial ATA در مادربوردهای جدید استفاده می شود (افزایش سرعت اینترفیس).
برخی از مادربوردها امکان استفاده از RAID را فراهم می نمایند. در چنین مواردی می توان از دو هارددیسك در یك سیستم استفاده بعمل آورد. بدین ترتیب کارآئی سیستم افزایش و در مواردیکه یکی از هارددیسک ها با مشکل مواجه شود، امکان استفاده از هارد دیسک دوم وجود خواهد داشت.