همه چیز راجع بهNetBook

علاقمندان کامپیوترهای قابل حمل (Portable Computer) که در ادبیات عامیانه؛ لپ تاپ خطاب می شوند، ظرف سه چهار سال اخیر تغییرات شگرفی را در زمینه استفاده از تکنولوژی های جدید و البته طراحی های خلاقانه شاهد بودند. دسته بندی دستگاه های لپ تاپ در همین ایام هم پوشانی بسیاری پیدا کرده و به جرات می توان گفت که تعریف دوباره ای را طلب می کند.
در سال های ابتدایی هزاره سوم دستگاه های متعددی در اندازه، قیمت و قابلیت های فنی متنوع معرفی و راهی بازارها شدند که از لحاظ تعریف وکاربرد در زمره خاندان بزرگ لپ تاپ ها قرار نمی گرفتند. به عنوان مثال شرکت های Intel، Microsoft، Samsung و یکی دو سه شرکت دیگر در سال ۲۰۰۵ میلادی، پروژه ای تحت عنوان Origami را آغاز کردند که نتیجه عملی آن در نمایشگاه CeBIT سال ۲۰۰۶ میلادی در قالب دستگاهی تحت عنوان Ultra Mobile PC معرفی شد. این دستگاه براساس استاندارد دستگاه Tablet PC طراحی شده بود و حدود ۵۰۰ دلار قیمت داشت.
این پروژه به دلایلی که در ادامه خواهیم گفت با موفقیت چندانی مواجه نشد، اما نظر بسیاری از کاربران را به جذابیت های کنسول های بازی قابل حملی چون Nintendo DS و Sony PSP جلب کرد. طراحی دستگاه های UMPC منشاء برکات بسیاری است. به همین بهانه بود که شرکت های VIA، AMD و Intel روی معماری پردازشی مناسب برای استفاده در سیستم های پردازشی قابل حمل متمرکز شدند. از سوی دیگر شرکت Transmeta هم مطالعاتی را برای تولید پردازنده های فوق العاده کم مصرف آغاز کرد. شرکت AMD به دنبال توقیت پردازنده های Geode بود که قرار شده بود در پروژه OLPC مورد استفاده قرار گیرد. شرکت VIA هم دو سه سالی بود که بستر فنی جدید را در دست مطالعه داشت که بعدها تحت عنوان VIA Nano معرفی شد. نتیجه مطالعات شرکت Intel نیز می رفت که در قالب بستر فنی Intel Atom جلوه گر شود. اما موفق تر از همه Transmeta بود که با پردازنده های Efficeon غوغایی به پا کرده بود. چیپ ست اصلی و هسته پردازشی در پردازنده های Efficeon به صورت یکپارچه (Integrated) تولید شده بود. از یک سو این پردازنده در مصرف انرژی بی نهایت صرفه جو بود و از دیگرسو، حرارت مختصری تولید می کرد و سازنده می توانست از نصب فن خنک ساز صرف نظر کند. البته شرکت Intel به دلیل استفاده غیرمجاز از این دست آورد Transmeta در خاندان Core ۲ صدها میلیون دلار غرامت پرداخت کرد. تمام این فعالیت ها بود که در سال های بعد به پیدایش گونه جدیدی از لپ تاپ ها منجر شد که هم اکنون لپ تاپک (Netbook) خطاب می شوند.
● خاستگاه Netbook
دسته بندی های متفاوت و گاه متناقضی از سوی منابع معتبر برای کامپیوترهای قابل حمل ارائه شده، اما گذشت زمان نشان داده که این دسته بندی ها را باید در فاصله کوتاهی بازتعریف کرد تا با موجودی بازار منطبق باشد. حوالی سال های ۱۹۹۹ بود که شرکت Psion در حرکتی خلاقانه دستگاهی با نام Psion netBook را با مشخصاتی که در آن زمان فوق العاده محسوب می شد، روانه بازار کرد که چندان مورد توجه قرار نگرفت. همین ایده بود که نیکولاس نگروپونته را بر آن داشت تا مؤسسه هر کودک یک لپ تاپ (OPLC) را بنیان نهاده و تولید مینی لپ تاپ های OLPC XO-۱ را با قیمت ۱۰۰ دلار دست یافتنی بداند. دستگاه XO-۱ در ابتدای امر عضوی از خانواده مینی لپ تاپ ها (Subnotebook) یا لپ تاپ فوق العاده قابل حمل (Ultraportable) قلمداد شد، اما مشخص بود که وادی لپ تاپ ها دسته بندی جدید را طلب می کند. در همین هنگام بود که شرکت Asus دستگاه جدیدی را در خلال برگزاری نمایشگاه کامپیوتکس تایوان ۲۰۰۷ معرفی کرد که قابلیت های آن فراتر از دستگاه OLPC XO-۱ و محدودتر از مینی لپ تاپ ها بود. این دستگاه Asus Eee PC ۷۰۱ نام داشت.
● معادلی برای Netbook
به طور کلی سعی چندان برای معادل سازی اصطلاحات فرنگی در سرزمین های شمال آب های نیلگون خلیج فارس صورت نمی گیرد. البته فرهنگستان زبان فارسی چند سالی است که تلاش مستری را دنبال می کند که چندان فایده ای نداشته است. اصطلاح Netbook معادلی است برای خانواده جدید از دستگاه های کامپیوتر قابل حمل که تفاوت هایی با کامپیوترهای لپ تاپ دارند. این اصطلاح ترکیبی از Notebook و Network یا به قول برخی دیگر از زعمای این وادی ترکیبی از Notebook و Internet است که تفاوت چندانی نخواهد داشت، چرا که ماهیت آن تغییر نخواهد کرد. البته می توانیم برای این واژه کلمه لپ تاپک را پیشنهاد کنیم که با حال و روز این دستگاه قرابت بیشتری دارد.
● لپ تاپک چیست؟
دستگاه لپ تاپک به طور ویژه برای اتصال به شبکه های بزرگ مانند اینترنت و دسترسی به برنامه های تحت وب طراحی شده که وزن و ابعاد مختصری داشته و حمل آن برای کاربر به سهولت امکان پذیر است. از این رو امکان اتصال با سیم (Wired) و بی سیم (Wireless) به انواع شبکه ها و توان مندی معمولی در امر پردازش از مشخصات اصلی لپ تاپک ها محسوب می شود، چرا که این دستگاه برای استفاده از برنامه های تحت وب طراحی شده و نباید انتظار داشت که همچون کامپیوترهای لپ تاپ قادر به انجام تمام نرم افزارهای معمول باشد. شاید این موضوع برای کاربر ایرانی قدری غریب باشد، چرا که از لحاظ دسترسی به اینترنت محدودیت دارد و نمی تواند استفاده بی وقفه از امکانات اینترنتی را تصور کند.
لپ تاپک به دلایل مختلفی طراحی و مورد توجه قرار گرفته است. اول این که؛ در راهبرد جدید کارگردانان دنیای مجازی، توسعه امکانات پردازشی کامپیوترهای مورد استفاده در خانه ها و شرکت های کوچک صرفه اقتصادی ندارد.
از این رو با اعتماد به زیرساخت های ارتباطی فوق العاده قدرتمند، بخش اعظم امر پردازش به سرورهای قدتمندی واگذار می شود که از طریق اینترنت پرسرعت در دسترس قرار داشته و قاطبه مردمان نیازی به صرف هزینه در این باره نخواهند داشت. دوم این که؛ دسترسی به شبکه جهانی (Internet) یکی از مولفه های غیرقابل اغماض دست یابی به توسعه های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است و طراحی موجود ظریف الاندامی که با حداقل هزینه برای عموم قابل خرید باشد، براساس همین راهبرد در دستور کار قرار گرفته است. با توجه به مطالبی که در بالا گفته شد، شاید استفاده از دستگاه لپ تاپک (Netbook) برای ایرانی ها توجیه پدیر نباشد، چرا که کاربر ایرانی از یک سو محدودیت آزاردهنده و البته غیرقابل اعتمادی در دسترسی به اینترنت پرسرعت دارد و از دیگرسو، انتظار دیگری از دستگاه های قابل حمل دارد که با قد و قواره لپ تاپک ها سازگار نیست. به همین دلایل ساده می توان استدلال کرد که مخاطب ایرانی آمادگی استفاده از لپ تاپک ندارد و به بیانی دیگر حاضر به پذریش محدودیت های ذاتی این دستگاه نیست.
ارزانی دستگاه را شاید بتوان تنها عاملی دانست که می تواند کاربر ایرانی را به سوی ابتیاع لپ تاپک تحریک کند. ظرافت اندام و سبکی وزن و ظاهر فانتزی از دیگر مولفه های قابل توجه برای خریدار خواهد بود که در بازار ایران چندان همه گیر نشده است.
● تعریف براساس محدودیت ها
کاربلدهای این وادی بیشتر سعی می کنند دستگاه لپ تاپک را با توجه به حداقل های فنی تعریف کنند. از این رو گفته می شود که به هر دستگاه پردازشی قابل حملی که ابعاد نمایشگر آن کمتر از ۱۱ اینچ، مصرف انرژی پردازنده آن کمتر از ۱۰ وات، میزان حافظه اصلی آن کمتر از یک گیگابایت و وزن آن کمتر از سه پوند (۱۳۶۰ گرم) بوده و فاقد درایو نوری باشد، عنوان لپ تاپک اطلاق می شود. بین کارشناسان اختلاف های مختصری هم وجود دارد، بدین صورت که برخی حداکثر اندازه قابل قبول نمایشگر را ۱۲.۱ اینچ و حداکثر حافظه اصلی را نیز دو گیگابایت می دانند. در تعریف اولیه قید شده بود که لپ تاپک ها باید از چیپ های فلشی که بر روی مادربرد نصب می شود به عنوان سیستم ذخیره سازی اصلی استفاده کنند که آن هنگام تا ۱۶ گیگابایت محدودیت داشت. قیمت بالای چیپ های فلش و افت فاحش قیمت هارددیسک های ۲.۵ اینچی موجب شد که بسیاری از سازندگان لپ تاپک از مدل های ۸۰ تا ۱۶۰ گیگابایتی به عنوان ذخیره ساز اصلی استفاده کنند. امکانات شبکه بی سیم برای کشورها یا مناطقی که دسترسی آبرومندی به اینترنت نداشتند، از برخی مدل ها حذف و موجب کاهش قیمت شد، اما سازندگان مقید هستند که حداقل دو پورت USB۲.۰ و البته خروجی VGA را بر روی دستگاه نصب کنند.
● برادر ناتنی!
لپ تاپک یک برادر ناتنی به نام Nettop دارد که نگارنده معادل دسک تاپک را برای آن انتخاب کرده است. دستگاه Nettop از ترکیب Desktop و Network یا Desktop و Internet تشکیل شده و قرار است که جایگزین اغلب کامپیوترهای دسک تاپ رایج شود. دسک تاپک نیز همانند لپ تاپک برای استفاده از امکانات تحت وب طراحی شده، با این تفاوت که قابلیت جابجایی چندانی ندارد، اما قیمت ارزانی داشته و انرژی بسیار کمتری در قیاس با کامپیوترهای دسک تاپ کنونی مصرف می کند. بیشتر عملیات پردازشی دسک تاپک ها نیز قرار است که توسط سرورهای بزرگ انجام شود. به عنوان مثال شرکت Google امکاناتی را به صورت رایگان و از طریق اینترنت در اختیار کاربران قرار داده است که آن ها را از خرید و نصب نرم افزارهای گران قیمتی چون Word، Excel و Outlook بی نیاز می کند. به طور خلاصه می توان گفت که دستگاه های لپ تاپک و دسک تاپک به طور ویژه برای سیاحان اقیانوس بی کران شبکه جهانی (اینترنت) طراحی شده است!
● پردازنده
به طور معمول دستگاه های لپ تاپک را بر اساس معماری پردازشی دسته بندی می کنند. در حال حاضر پردازنده های با سه معماری ARM ، MIPS و معماری معروف x۸۶ تولید می شوند. ایرانی ها از این میان تنها با پردازنده های مبتنی بر معماری x۸۶ آشنایی دارند، چرا که سیستم عامل های شرکت Microsoft فقط و فقط با این معماری پردازشی سازگار بوده و در بسترهای فنی دیگر قابل استفاده نیستند. پردازنده های ARM که توان بالاتری نسبت به پردازنده های دیگر دارند توسط شرکت Freescale تولید می شوند. شرکت nVIDIA گونه ای جدید از پردازنده های خود را که Tegra نام داشته و براساس معماری ARM طراحی شده برای دستگاه های دیجیتال قابل حمل مانند دستگاه های PDA و برخی گوشی های هوشمند روانه بازار کرده که با قدری اغماض قابلیت استفاده در لپ تاپک ها را دارد. محققان شرکت Freescale پیش بینی کرده اند که تا سال ۲۰۱۲ حدود نیمی از لپ تاپک ها از پردازنده های ARM استفاده خواهند کرد، چرا که برخی از این گونه ها در حال سازگاری با سیستم عامل Windows ۷ هستند. معماری MIPS در این حوزه کاربرد و البته مدل های محدودی دارد.
پردازنده های ۶۴ بیتی Loongson جدی ترین گزینه در این وادی است که توسط محققان چینی طراحی شده و تنها با گونه هایی از سیستم عامل لینوکس سازگاری دارد. اغلب لپ تاپک های ارزان قیمت از پردازنده های Loongson استفاده می کنند. اما پردازنده های مبتنی بر معماری x۸۶ بیشترین میزان کاربر را در دنیای کنونی داشته که شرکت های Intel، AMD و VIA سازندگان اصلی آن محسوب می شوند. شرکت AMD توسعه دهنده اصلی پردازنده های Geode است که در لپ تاپک های OPLC XO-۱ استفاده می شود. شرکت Intel خالق پردازنده های مشهور Atom است که در تمامی لپ تاپک هایی که در ایران توزیع می شوند استفاده شده است. پردازنده های Atom شامل سه گونه Atom Z، Atom N و Atom ۳۳۰ است که گونه آخر دوهسته ای بوده و در دسک تاپک ها مورد استفاده قرار می گیرد. ناگفته نماند که در برخی مدل های از گونه های کم مصرف شبه پردازنده Celeron-M نیز استفاده می شود. لپ تاپک های کنونی اغلب از مدل Atom N۲۷۰ و در مدل های اخیر از Atom N۲۸۰ استفاده می کنند. شرکت VIA دو گونه پردازنده برای رقابت با Intel دارد. گونه اول VIA C۷ نام دارد و خود شامل چهار زیرمجموعه C۷، C۷-M، C۷-M ULV و C۷-D است که بیشتر در دستگاه های HP و Samsung استفاده می شود. گونه دوم VIA Nano نام دارد و یکی از قدرتمندترین پردازنده های کنونی بازار است. این پردازنده شامل دو گونه Nano L و Nano U است.
● مادربرد
سه گونه مادربرد برای پشتیبانی از معماری x۸۶ معرفی شده اند. گونه اول توسط Intel عرضه شده که از چیپ ست های Intel ۹۴۵GSE و Intel ۹۴۵GC استفاده می کنند. موتور پردازش گرافیکی تمام لپ تاپک ها در بطن چیپ ست اصلی مادربرد تعبیه می شود. مادربردهای Intel به طور اختصاصی برای پردازنده های Atom طراحی شده اند.گونه دوم توسط nVIDIA طراحی شده که به اختصار nVIDIA ION خوانده می شود. این بستر فنی تا اطلاع ثانوی از پردازنده های Intel Atom پشتیبانی می کند، اما شنیده شده که تا پایان سال جاری نسخه سازگار با پردازنده های VIA Nano نیز معرفی خواهد شد. مادربردهای مبتنی بر بستر فنی nVIDIA ION از چیپ ست اصلی Geforce ۹۴۰۰M استفاده کرده و قابلیت های گرافیکی فوق العاده و بسیار فراتر از توان محصولات Intel ارائه می کنند. البته به علت سیاست های انحصارطلبانه ای که Intel در پیش گرفته است، قیمت محصولاتی که از nVIDIA ION استفاده می کنند قدری بالاتر است.گونه سوم توسط VIA معرفی شده و تنها با پردازنده های VIA C۷ و VIA Nano سازگاری دارد. تست های مختلف به وضوح نشان داده است که کارایی محصولات VIA برتری قابل توجهی بر Intel Atom دارد.
● ذخیره سازی
لپ تاپک ها فاقد درایو نوری هستند و بسته به نوع طراحی می توانند از چیپ های فلش SSD یا SDHC یا هارددیسک های ۲.۵ اینچی به عنوان سیستم ذخیره سازی استفاده کنند. همچنین لپ تاپک ها اغلب با حافظه های نسل DDR۲ سازگاری کامل دارند، البته nVIDIA ION با حافظه های DDR۳ نیز سازگاری کامل دارد. اغلب مدل ها از ۵۱۲ مگابایت حافظه برخوردار هستند و گونه های جدیدتر با یک گیگابایت حافظه تجهیز می شوند. هستند مدل هایی که تا دو گیگابایت حافظه DDR۲ را نیز پشتیبانی می کنند، اما بیش از این مقدار در هیچ یک از مدل پشتیبانی نمی شود.
● نمایشگر
اندازه مدل های اولیه در حدود ۸ تا ۹ اینچ بود. البته مدل های ۵ و ۷ اینچی نیز تولید می شوند، اما اندازه ۸.۹ اینچ به نوعی استانداد مدل های اولیه تبدیل شده بود. در حال حاضر اغلب مدل ها در اندازه ۱۰ تا ۱۰.۲ اینچ تولید می شوند که کار را برای کاربران سهل تر می کند. طراحی مدل های ۱۲.۱ اینچی نیز مورد توجه برخی شرکت ها قرار گرفته است. در حال حاضر نمایشگر اغلب دستگاه ها در اندازه ۱۰.۲ اینچ و با رزولوشن ۱۰۲۴ در ۶۰۰ پیکسل تولید می شود. دیگر این که برخی از مدل های اخیر از تکنولوژی LED استفاده کرده و موجبات کاهش بیشتر وزن و مصرف انرژی را فراهم ساخته اند. از این رو طبیعی است که عمر باتری افزایش قابل توجهی خواهد یافت.
● صفحه کلید
به دوستانی که بیش از دو سه ساعت در روز از لپ تاپک استفاده می کنند توصیه می شود که از مدل هایی ۱۰ اینچ به بالا استفاده کنند، چرا که افزایش قطر نمایشگر موجب افزایش ابعاد کلی دستگاه شده و طراح می توان اندازه کلیدهای قرار گرفته در صفحه کلید را افزایش داده تا استفاده با سهولت بیشتری از آن استفاده شود. اندازه کلید لپ تاپک ها به طور معمول بین ۸۰ تا ۹۵ درصد اندازه کلید استاندارد است. اندازه کلید مدل های ۸.۹ اینچی به طور متوسط ۸۶ درصد کلید استاندارد است. این موضوع برای خانم ها و افراد کم سن و سال مشکل کمتری ایجاد می کند، اما برای کاربران مذکر مصیبت بار است. در حال حاضر اندازه کلید مدل ۱۲.۱ اینچی Samsung NC۲۰ که در ایران پیدا نمی شود حدود ۹۷ درصد اندازه استاندارد است!
● باتری
هر حرکتی در حوالی لپ تاپک می تواند بر کاهش انرژی باتری تاثیرگذار باشد. از این رو توجه بسیاری در کاهش مصرف انرژی صورت گرفته است. مدل های معمولی از باتری های سه قطعه (۳ Cell) استفاده می کنند که عمر آن بسته به اندازه نمایشگر، تکنولوژی تابش نور، نوع پردازنده، نوع سیستم ذخیره سازی و دو سه مولفه دیگر می تواند بین ۲ تا ۴ چهار ساعت متغیر باشد. ارتقا نوع باتری به گونه چهار یا شش قطعه همراه با افزایش عمر باتری، به شیوه نامطلوبی موجب افزایش وزن و قیمت دستگاه خواهد شد. وزن مدل های ۸.۹ و ۱۰.۱ اینچی به طور معمول بین ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ گرم است. مدل های ۱۲.۱ اینچی بیش از ۱۵۰۰ گرم وزن دارند و هستند برخی مدل های ۷ و حتی ۸.۹ اینچی که کمتر از یک کیلو وزن دارند. نوعی باتری و استفاده از تکنولوژی LED یا CCFL در کاهش وزن تاثیر بسزایی دارد.
● موارد دیگر
اغلب لپ تاپک ها به دوربین وب کم مجهز هستند که بر بدنه نمایشگر تعبیه شده است. دیگر این که تنوع پورت ها در مدل های مختلف متنوع است و از یک قانون یکسان تبعیت نمی کنند، هر چند همگان بر تعبیه دو سه پورت USB تاکید دارند. نوع پورت ها به کاربرد دستگاه وابسته است. به عنان مثال دستگاهی که از مادربرد nVIDIA ION استفاده می کند شامل خروجی HDMI، DVI و VGA است. این دستگاه ها به دلیل ترجیح بر ظرافت ساختار، از اغلب پورت های معمول صرف نظر کرده اند، هر چند مدل های بزرگ تر تنوع بیشتری دارند.
● سیستم عامل
دستگاه هایی که از معماری x۸۶ استفاده نمی کنند بدون استثناء از گونه های مختلف سیستم عامل لینوکس یا گونه های Unix مانند FreeBSD بهره می برند. آنهایی هم که براساس معماری x۸۶ تولید می شوند اغلب از سیستم عامل XP Home بهره می برند، چرا که پردازنده های Atom قادر به اجرای نسخه XP Professional نیستند. استفاده از Windows CE و Vista Home نیز در برخی مدل ها دیده شده، اما رواج چندانی ندارد. گفته می شود که پردازنده دوهسته ای جدید Atom می تواند از مدل های حرفه ای پشتیبانی کند. روی مدل Apple MacBook Air از سیستم عامل Mac OS X استفاده می شود. همچنین در برخی مدل های جدید از سیستم عالم جدید Google Android استفاده خواهد شد. توزیع های مختلف لینوکس هم در حال سازگاری خود با قابلیت های لپ تاپک ها هستند. گونه Ubuntu در حال حاضر قابل دریافت و نصب است. همچنین مدت هاست که گونه gOS برای استفاده در این دستگاه ها آماده شده است. استفاده از نرم افزارهای متن باز مانند سیستم عامل لینوکس و نرم افزار Open Office تاثیر قابل ملاحظه ای در قیمت مصرف کننده دارد.
● بازار جهانی
در حال حاضر ادعا می شود که حدود ۲۰درصد بازار جهانی کامپیوترهای قابل حمل (Portable PC) در اختیار لپ تاپک ها قرار گرفته است. آمارها نشان می دهد که رشد سهم این دستگاه از ۱درصد بازار در خردادماه سال ۸۷ ظرف کمتر از هفت ماه به ۱۹ درصد ارتقا پیدا کرده است. پیش از این به دو دلیل اصلی استقبال عموم از لپ تاپ ها را اشاره کردیم. پیش بینی شده که سهم لپ تاپک ها از بازار لپ تاپ ها ظرف یکی دو سال آینده تا ۴۰ درصد افزایش داشته باشد و در سال ۲۰۱۲ از ۵۰ درصد فراتر رود. شرکت Acer با مدل های Aspire One، شرکت Asus با مدل های Eee PC، شرکت HP با مدل های Mini Note، شرکت Dell با مدل های Mini، شرکت msi با مدل های Wind، شرکت Lenovo با مدل های IdeaPad S و شرکت Samsung با مدل های فاخر NC سهام داران اصلی بازار لپ تاپک در دنیا هستند. در خاورمیانه Acer، Asus، HP، Samsung و Dell در رتبه های بالا قرار دارند.
● بازار داخلی
قرابت قیمتی لپ تاپک های کوچکی که در بازار داخلی توزیع شده با لپ تاپ های ارزان قیمت همه کاره به کاربر ایرانی اجازه انتخاب نخواهد داد. می دانید که لپ تاپ یکی از کالاهای اصلی شامل تحریم های بین المللی است، از این رو واردکننده باید هزار و یک مسیر پر پیچ و خم را برای توزیع این دستگاه در داخل کشور طی کند، پس طبیعی است که قیمت آن قدری از متوسط جهانی بالاتر باشد. دیگر این که واردات محدود این دستگاه ها، دستان توزیع کننده را برای کاهش قیمت بسته نگه خواهد داشت. طبیعی است که کاربر به جای خرید لپ تاپک ۱۰ اینچی با آن همه محدودیت به قیمت ۳۸۰ تا ۵۰۰هزار تومان، خرید لپ تاپ ۱۵.۴ اینچی با پردازنده ای قوی تر و امکانات بیشتر به قیمت ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان را ترجیح خواهد داد. در حال حاضر برخی از مدل های Asus Eee PC، BenQ، Acer Aspire One، Lenovo IdeaPad S۱۰ و به صورت پراکنده msi Wind در بازار داخلی قابل خرید است. به نظر می رسد که مدل های جدیدتر با قیمت های بهتر در هفته های پایانی تابستان وارد بازار ایران شوند. چاره ای نیست جز این که نگاه مشتری ایرانی به این دستگاه ها، از شکل فانتزی به صورت کاربردی آن ها تغییر یابد تا بازار مستقلی برای خود ایجاد کند. سهم لپ تاپک از بازار داخلی لپ تاپ ها کمتر از ۱ درصد است.
● آینده
توان پردازشی لپ تاپک ها در حال توسعه است. از طرفی دیگر ورود لپ تاپک هایی که از پردازنده های VIA Nano یا مادربردهای nVIDIA ION استفاده می کنند می تواند بر قیمت و کارایی مدل های دیگر اثر مثبت داشته باشد و به طور کلی قیمت ها را نیز تعدیل کند. پیش بینی می شود که نمایشگرهای ۸.۹اینچی به مرور زمان از گردونه خارج خواهند شد و مدل های ۱۰.۱اینچی بخش عمده بازار را در اختیار بگیرند. هرچند به نظر می رسد مدل های ۱۲.۱ اینچی طرفدارارن بسیاری گرد خود جمع کند.
دیگر این که از تکنولوژی های جدیدی مانند نمایشگرهای حساس به لمس (TouchScreen)، تکنولوژی LED، درایوهای SSD، تکنولوژی Intel Turbo Memory، پردازنده های دوهسته ای، موتورهای گرافیگی قوی تر و موارد دیگر استفاده خواهد شد. ابهامات بسیاری درباره سرنوشت لپ تاپک ها در دنیا مطرح می شود و بسیاری اعتقاد دارند که بساط این دستگاه ها قبل از سال ۲۰۱۲ از بازار برچیده خواهند شد. عده ای دیگر برخلاف نظر گروه اول اعتقاد به فراگیرشدن آن در همان ایام دارند. بازار ایران نیز بدون شک متاثر از بازارهای جهانی است و باید صبر پیشه کرد تا چه پیش آید. به طور کلی خرید این دستگاه ها برای افرادی که نیاز به انجام کارهای متعدد دارند گزینه مناسبی نیست، هر چند قیمت مناسب آن ها بسیار وسوسه انگیز است!

علاقمندان کامپیوترهای قابل حمل (Portable Computer) که در ادبیات عامیانه؛ لپ تاپ خطاب می شوند، ظرف سه چهار سال اخیر تغییرات شگرفی را در زمینه استفاده از تکنولوژی های جدید و البته طراحی های خلاقانه شاهد بودند. دسته بندی دستگاه های لپ تاپ در همین ایام هم پوشانی بسیاری پیدا کرده و به جرات می توان گفت که تعریف دوباره ای را طلب می کند.
در سال های ابتدایی هزاره سوم دستگاه های متعددی در اندازه، قیمت و قابلیت های فنی متنوع معرفی و راهی بازارها شدند که از لحاظ تعریف وکاربرد در زمره خاندان بزرگ لپ تاپ ها قرار نمی گرفتند. به عنوان مثال شرکت های Intel، Microsoft، Samsung و یکی دو سه شرکت دیگر در سال ۲۰۰۵ میلادی، پروژه ای تحت عنوان Origami را آغاز کردند که نتیجه عملی آن در نمایشگاه CeBIT سال ۲۰۰۶ میلادی در قالب دستگاهی تحت عنوان Ultra Mobile PC معرفی شد. این دستگاه براساس استاندارد دستگاه Tablet PC طراحی شده بود و حدود ۵۰۰ دلار قیمت داشت.
این پروژه به دلایلی که در ادامه خواهیم گفت با موفقیت چندانی مواجه نشد، اما نظر بسیاری از کاربران را به جذابیت های کنسول های بازی قابل حملی چون Nintendo DS و Sony PSP جلب کرد. طراحی دستگاه های UMPC منشاء برکات بسیاری است. به همین بهانه بود که شرکت های VIA، AMD و Intel روی معماری پردازشی مناسب برای استفاده در سیستم های پردازشی قابل حمل متمرکز شدند. از سوی دیگر شرکت Transmeta هم مطالعاتی را برای تولید پردازنده های فوق العاده کم مصرف آغاز کرد. شرکت AMD به دنبال توقیت پردازنده های Geode بود که قرار شده بود در پروژه OLPC مورد استفاده قرار گیرد. شرکت VIA هم دو سه سالی بود که بستر فنی جدید را در دست مطالعه داشت که بعدها تحت عنوان VIA Nano معرفی شد. نتیجه مطالعات شرکت Intel نیز می رفت که در قالب بستر فنی Intel Atom جلوه گر شود. اما موفق تر از همه Transmeta بود که با پردازنده های Efficeon غوغایی به پا کرده بود. چیپ ست اصلی و هسته پردازشی در پردازنده های Efficeon به صورت یکپارچه (Integrated) تولید شده بود. از یک سو این پردازنده در مصرف انرژی بی نهایت صرفه جو بود و از دیگرسو، حرارت مختصری تولید می کرد و سازنده می توانست از نصب فن خنک ساز صرف نظر کند. البته شرکت Intel به دلیل استفاده غیرمجاز از این دست آورد Transmeta در خاندان Core ۲ صدها میلیون دلار غرامت پرداخت کرد. تمام این فعالیت ها بود که در سال های بعد به پیدایش گونه جدیدی از لپ تاپ ها منجر شد که هم اکنون لپ تاپک (Netbook) خطاب می شوند.
● خاستگاه Netbook
دسته بندی های متفاوت و گاه متناقضی از سوی منابع معتبر برای کامپیوترهای قابل حمل ارائه شده، اما گذشت زمان نشان داده که این دسته بندی ها را باید در فاصله کوتاهی بازتعریف کرد تا با موجودی بازار منطبق باشد. حوالی سال های ۱۹۹۹ بود که شرکت Psion در حرکتی خلاقانه دستگاهی با نام Psion netBook را با مشخصاتی که در آن زمان فوق العاده محسوب می شد، روانه بازار کرد که چندان مورد توجه قرار نگرفت. همین ایده بود که نیکولاس نگروپونته را بر آن داشت تا مؤسسه هر کودک یک لپ تاپ (OPLC) را بنیان نهاده و تولید مینی لپ تاپ های OLPC XO-۱ را با قیمت ۱۰۰ دلار دست یافتنی بداند. دستگاه XO-۱ در ابتدای امر عضوی از خانواده مینی لپ تاپ ها (Subnotebook) یا لپ تاپ فوق العاده قابل حمل (Ultraportable) قلمداد شد، اما مشخص بود که وادی لپ تاپ ها دسته بندی جدید را طلب می کند. در همین هنگام بود که شرکت Asus دستگاه جدیدی را در خلال برگزاری نمایشگاه کامپیوتکس تایوان ۲۰۰۷ معرفی کرد که قابلیت های آن فراتر از دستگاه OLPC XO-۱ و محدودتر از مینی لپ تاپ ها بود. این دستگاه Asus Eee PC ۷۰۱ نام داشت.
● معادلی برای Netbook
به طور کلی سعی چندان برای معادل سازی اصطلاحات فرنگی در سرزمین های شمال آب های نیلگون خلیج فارس صورت نمی گیرد. البته فرهنگستان زبان فارسی چند سالی است که تلاش مستری را دنبال می کند که چندان فایده ای نداشته است. اصطلاح Netbook معادلی است برای خانواده جدید از دستگاه های کامپیوتر قابل حمل که تفاوت هایی با کامپیوترهای لپ تاپ دارند. این اصطلاح ترکیبی از Notebook و Network یا به قول برخی دیگر از زعمای این وادی ترکیبی از Notebook و Internet است که تفاوت چندانی نخواهد داشت، چرا که ماهیت آن تغییر نخواهد کرد. البته می توانیم برای این واژه کلمه لپ تاپک را پیشنهاد کنیم که با حال و روز این دستگاه قرابت بیشتری دارد.
● لپ تاپک چیست؟
دستگاه لپ تاپک به طور ویژه برای اتصال به شبکه های بزرگ مانند اینترنت و دسترسی به برنامه های تحت وب طراحی شده که وزن و ابعاد مختصری داشته و حمل آن برای کاربر به سهولت امکان پذیر است. از این رو امکان اتصال با سیم (Wired) و بی سیم (Wireless) به انواع شبکه ها و توان مندی معمولی در امر پردازش از مشخصات اصلی لپ تاپک ها محسوب می شود، چرا که این دستگاه برای استفاده از برنامه های تحت وب طراحی شده و نباید انتظار داشت که همچون کامپیوترهای لپ تاپ قادر به انجام تمام نرم افزارهای معمول باشد. شاید این موضوع برای کاربر ایرانی قدری غریب باشد، چرا که از لحاظ دسترسی به اینترنت محدودیت دارد و نمی تواند استفاده بی وقفه از امکانات اینترنتی را تصور کند.
لپ تاپک به دلایل مختلفی طراحی و مورد توجه قرار گرفته است. اول این که؛ در راهبرد جدید کارگردانان دنیای مجازی، توسعه امکانات پردازشی کامپیوترهای مورد استفاده در خانه ها و شرکت های کوچک صرفه اقتصادی ندارد.
از این رو با اعتماد به زیرساخت های ارتباطی فوق العاده قدرتمند، بخش اعظم امر پردازش به سرورهای قدتمندی واگذار می شود که از طریق اینترنت پرسرعت در دسترس قرار داشته و قاطبه مردمان نیازی به صرف هزینه در این باره نخواهند داشت. دوم این که؛ دسترسی به شبکه جهانی (Internet) یکی از مولفه های غیرقابل اغماض دست یابی به توسعه های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است و طراحی موجود ظریف الاندامی که با حداقل هزینه برای عموم قابل خرید باشد، براساس همین راهبرد در دستور کار قرار گرفته است. با توجه به مطالبی که در بالا گفته شد، شاید استفاده از دستگاه لپ تاپک (Netbook) برای ایرانی ها توجیه پدیر نباشد، چرا که کاربر ایرانی از یک سو محدودیت آزاردهنده و البته غیرقابل اعتمادی در دسترسی به اینترنت پرسرعت دارد و از دیگرسو، انتظار دیگری از دستگاه های قابل حمل دارد که با قد و قواره لپ تاپک ها سازگار نیست. به همین دلایل ساده می توان استدلال کرد که مخاطب ایرانی آمادگی استفاده از لپ تاپک ندارد و به بیانی دیگر حاضر به پذریش محدودیت های ذاتی این دستگاه نیست.
ارزانی دستگاه را شاید بتوان تنها عاملی دانست که می تواند کاربر ایرانی را به سوی ابتیاع لپ تاپک تحریک کند. ظرافت اندام و سبکی وزن و ظاهر فانتزی از دیگر مولفه های قابل توجه برای خریدار خواهد بود که در بازار ایران چندان همه گیر نشده است.
● تعریف براساس محدودیت ها
کاربلدهای این وادی بیشتر سعی می کنند دستگاه لپ تاپک را با توجه به حداقل های فنی تعریف کنند. از این رو گفته می شود که به هر دستگاه پردازشی قابل حملی که ابعاد نمایشگر آن کمتر از ۱۱ اینچ، مصرف انرژی پردازنده آن کمتر از ۱۰ وات، میزان حافظه اصلی آن کمتر از یک گیگابایت و وزن آن کمتر از سه پوند (۱۳۶۰ گرم) بوده و فاقد درایو نوری باشد، عنوان لپ تاپک اطلاق می شود. بین کارشناسان اختلاف های مختصری هم وجود دارد، بدین صورت که برخی حداکثر اندازه قابل قبول نمایشگر را ۱۲.۱ اینچ و حداکثر حافظه اصلی را نیز دو گیگابایت می دانند. در تعریف اولیه قید شده بود که لپ تاپک ها باید از چیپ های فلشی که بر روی مادربرد نصب می شود به عنوان سیستم ذخیره سازی اصلی استفاده کنند که آن هنگام تا ۱۶ گیگابایت محدودیت داشت. قیمت بالای چیپ های فلش و افت فاحش قیمت هارددیسک های ۲.۵ اینچی موجب شد که بسیاری از سازندگان لپ تاپک از مدل های ۸۰ تا ۱۶۰ گیگابایتی به عنوان ذخیره ساز اصلی استفاده کنند. امکانات شبکه بی سیم برای کشورها یا مناطقی که دسترسی آبرومندی به اینترنت نداشتند، از برخی مدل ها حذف و موجب کاهش قیمت شد، اما سازندگان مقید هستند که حداقل دو پورت USB۲.۰ و البته خروجی VGA را بر روی دستگاه نصب کنند.
● برادر ناتنی!
لپ تاپک یک برادر ناتنی به نام Nettop دارد که نگارنده معادل دسک تاپک را برای آن انتخاب کرده است. دستگاه Nettop از ترکیب Desktop و Network یا Desktop و Internet تشکیل شده و قرار است که جایگزین اغلب کامپیوترهای دسک تاپ رایج شود. دسک تاپک نیز همانند لپ تاپک برای استفاده از امکانات تحت وب طراحی شده، با این تفاوت که قابلیت جابجایی چندانی ندارد، اما قیمت ارزانی داشته و انرژی بسیار کمتری در قیاس با کامپیوترهای دسک تاپ کنونی مصرف می کند. بیشتر عملیات پردازشی دسک تاپک ها نیز قرار است که توسط سرورهای بزرگ انجام شود. به عنوان مثال شرکت Google امکاناتی را به صورت رایگان و از طریق اینترنت در اختیار کاربران قرار داده است که آن ها را از خرید و نصب نرم افزارهای گران قیمتی چون Word، Excel و Outlook بی نیاز می کند. به طور خلاصه می توان گفت که دستگاه های لپ تاپک و دسک تاپک به طور ویژه برای سیاحان اقیانوس بی کران شبکه جهانی (اینترنت) طراحی شده است!
● پردازنده
به طور معمول دستگاه های لپ تاپک را بر اساس معماری پردازشی دسته بندی می کنند. در حال حاضر پردازنده های با سه معماری ARM ، MIPS و معماری معروف x۸۶ تولید می شوند. ایرانی ها از این میان تنها با پردازنده های مبتنی بر معماری x۸۶ آشنایی دارند، چرا که سیستم عامل های شرکت Microsoft فقط و فقط با این معماری پردازشی سازگار بوده و در بسترهای فنی دیگر قابل استفاده نیستند. پردازنده های ARM که توان بالاتری نسبت به پردازنده های دیگر دارند توسط شرکت Freescale تولید می شوند. شرکت nVIDIA گونه ای جدید از پردازنده های خود را که Tegra نام داشته و براساس معماری ARM طراحی شده برای دستگاه های دیجیتال قابل حمل مانند دستگاه های PDA و برخی گوشی های هوشمند روانه بازار کرده که با قدری اغماض قابلیت استفاده در لپ تاپک ها را دارد. محققان شرکت Freescale پیش بینی کرده اند که تا سال ۲۰۱۲ حدود نیمی از لپ تاپک ها از پردازنده های ARM استفاده خواهند کرد، چرا که برخی از این گونه ها در حال سازگاری با سیستم عامل Windows ۷ هستند. معماری MIPS در این حوزه کاربرد و البته مدل های محدودی دارد.
پردازنده های ۶۴ بیتی Loongson جدی ترین گزینه در این وادی است که توسط محققان چینی طراحی شده و تنها با گونه هایی از سیستم عامل لینوکس سازگاری دارد. اغلب لپ تاپک های ارزان قیمت از پردازنده های Loongson استفاده می کنند. اما پردازنده های مبتنی بر معماری x۸۶ بیشترین میزان کاربر را در دنیای کنونی داشته که شرکت های Intel، AMD و VIA سازندگان اصلی آن محسوب می شوند. شرکت AMD توسعه دهنده اصلی پردازنده های Geode است که در لپ تاپک های OPLC XO-۱ استفاده می شود. شرکت Intel خالق پردازنده های مشهور Atom است که در تمامی لپ تاپک هایی که در ایران توزیع می شوند استفاده شده است. پردازنده های Atom شامل سه گونه Atom Z، Atom N و Atom ۳۳۰ است که گونه آخر دوهسته ای بوده و در دسک تاپک ها مورد استفاده قرار می گیرد. ناگفته نماند که در برخی مدل های از گونه های کم مصرف شبه پردازنده Celeron-M نیز استفاده می شود. لپ تاپک های کنونی اغلب از مدل Atom N۲۷۰ و در مدل های اخیر از Atom N۲۸۰ استفاده می کنند. شرکت VIA دو گونه پردازنده برای رقابت با Intel دارد. گونه اول VIA C۷ نام دارد و خود شامل چهار زیرمجموعه C۷، C۷-M، C۷-M ULV و C۷-D است که بیشتر در دستگاه های HP و Samsung استفاده می شود. گونه دوم VIA Nano نام دارد و یکی از قدرتمندترین پردازنده های کنونی بازار است. این پردازنده شامل دو گونه Nano L و Nano U است.
● مادربرد
سه گونه مادربرد برای پشتیبانی از معماری x۸۶ معرفی شده اند. گونه اول توسط Intel عرضه شده که از چیپ ست های Intel ۹۴۵GSE و Intel ۹۴۵GC استفاده می کنند. موتور پردازش گرافیکی تمام لپ تاپک ها در بطن چیپ ست اصلی مادربرد تعبیه می شود. مادربردهای Intel به طور اختصاصی برای پردازنده های Atom طراحی شده اند.گونه دوم توسط nVIDIA طراحی شده که به اختصار nVIDIA ION خوانده می شود. این بستر فنی تا اطلاع ثانوی از پردازنده های Intel Atom پشتیبانی می کند، اما شنیده شده که تا پایان سال جاری نسخه سازگار با پردازنده های VIA Nano نیز معرفی خواهد شد. مادربردهای مبتنی بر بستر فنی nVIDIA ION از چیپ ست اصلی Geforce ۹۴۰۰M استفاده کرده و قابلیت های گرافیکی فوق العاده و بسیار فراتر از توان محصولات Intel ارائه می کنند. البته به علت سیاست های انحصارطلبانه ای که Intel در پیش گرفته است، قیمت محصولاتی که از nVIDIA ION استفاده می کنند قدری بالاتر است.گونه سوم توسط VIA معرفی شده و تنها با پردازنده های VIA C۷ و VIA Nano سازگاری دارد. تست های مختلف به وضوح نشان داده است که کارایی محصولات VIA برتری قابل توجهی بر Intel Atom دارد.
● ذخیره سازی
لپ تاپک ها فاقد درایو نوری هستند و بسته به نوع طراحی می توانند از چیپ های فلش SSD یا SDHC یا هارددیسک های ۲.۵ اینچی به عنوان سیستم ذخیره سازی استفاده کنند. همچنین لپ تاپک ها اغلب با حافظه های نسل DDR۲ سازگاری کامل دارند، البته nVIDIA ION با حافظه های DDR۳ نیز سازگاری کامل دارد. اغلب مدل ها از ۵۱۲ مگابایت حافظه برخوردار هستند و گونه های جدیدتر با یک گیگابایت حافظه تجهیز می شوند. هستند مدل هایی که تا دو گیگابایت حافظه DDR۲ را نیز پشتیبانی می کنند، اما بیش از این مقدار در هیچ یک از مدل پشتیبانی نمی شود.
● نمایشگر
اندازه مدل های اولیه در حدود ۸ تا ۹ اینچ بود. البته مدل های ۵ و ۷ اینچی نیز تولید می شوند، اما اندازه ۸.۹ اینچ به نوعی استانداد مدل های اولیه تبدیل شده بود. در حال حاضر اغلب مدل ها در اندازه ۱۰ تا ۱۰.۲ اینچ تولید می شوند که کار را برای کاربران سهل تر می کند. طراحی مدل های ۱۲.۱ اینچی نیز مورد توجه برخی شرکت ها قرار گرفته است. در حال حاضر نمایشگر اغلب دستگاه ها در اندازه ۱۰.۲ اینچ و با رزولوشن ۱۰۲۴ در ۶۰۰ پیکسل تولید می شود. دیگر این که برخی از مدل های اخیر از تکنولوژی LED استفاده کرده و موجبات کاهش بیشتر وزن و مصرف انرژی را فراهم ساخته اند. از این رو طبیعی است که عمر باتری افزایش قابل توجهی خواهد یافت.
● صفحه کلید
به دوستانی که بیش از دو سه ساعت در روز از لپ تاپک استفاده می کنند توصیه می شود که از مدل هایی ۱۰ اینچ به بالا استفاده کنند، چرا که افزایش قطر نمایشگر موجب افزایش ابعاد کلی دستگاه شده و طراح می توان اندازه کلیدهای قرار گرفته در صفحه کلید را افزایش داده تا استفاده با سهولت بیشتری از آن استفاده شود. اندازه کلید لپ تاپک ها به طور معمول بین ۸۰ تا ۹۵ درصد اندازه کلید استاندارد است. اندازه کلید مدل های ۸.۹ اینچی به طور متوسط ۸۶ درصد کلید استاندارد است. این موضوع برای خانم ها و افراد کم سن و سال مشکل کمتری ایجاد می کند، اما برای کاربران مذکر مصیبت بار است. در حال حاضر اندازه کلید مدل ۱۲.۱ اینچی Samsung NC۲۰ که در ایران پیدا نمی شود حدود ۹۷ درصد اندازه استاندارد است!
● باتری
هر حرکتی در حوالی لپ تاپک می تواند بر کاهش انرژی باتری تاثیرگذار باشد. از این رو توجه بسیاری در کاهش مصرف انرژی صورت گرفته است. مدل های معمولی از باتری های سه قطعه (۳ Cell) استفاده می کنند که عمر آن بسته به اندازه نمایشگر، تکنولوژی تابش نور، نوع پردازنده، نوع سیستم ذخیره سازی و دو سه مولفه دیگر می تواند بین ۲ تا ۴ چهار ساعت متغیر باشد. ارتقا نوع باتری به گونه چهار یا شش قطعه همراه با افزایش عمر باتری، به شیوه نامطلوبی موجب افزایش وزن و قیمت دستگاه خواهد شد. وزن مدل های ۸.۹ و ۱۰.۱ اینچی به طور معمول بین ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ گرم است. مدل های ۱۲.۱ اینچی بیش از ۱۵۰۰ گرم وزن دارند و هستند برخی مدل های ۷ و حتی ۸.۹ اینچی که کمتر از یک کیلو وزن دارند. نوعی باتری و استفاده از تکنولوژی LED یا CCFL در کاهش وزن تاثیر بسزایی دارد.
● موارد دیگر
اغلب لپ تاپک ها به دوربین وب کم مجهز هستند که بر بدنه نمایشگر تعبیه شده است. دیگر این که تنوع پورت ها در مدل های مختلف متنوع است و از یک قانون یکسان تبعیت نمی کنند، هر چند همگان بر تعبیه دو سه پورت USB تاکید دارند. نوع پورت ها به کاربرد دستگاه وابسته است. به عنان مثال دستگاهی که از مادربرد nVIDIA ION استفاده می کند شامل خروجی HDMI، DVI و VGA است. این دستگاه ها به دلیل ترجیح بر ظرافت ساختار، از اغلب پورت های معمول صرف نظر کرده اند، هر چند مدل های بزرگ تر تنوع بیشتری دارند.
● سیستم عامل
دستگاه هایی که از معماری x۸۶ استفاده نمی کنند بدون استثناء از گونه های مختلف سیستم عامل لینوکس یا گونه های Unix مانند FreeBSD بهره می برند. آنهایی هم که براساس معماری x۸۶ تولید می شوند اغلب از سیستم عامل XP Home بهره می برند، چرا که پردازنده های Atom قادر به اجرای نسخه XP Professional نیستند. استفاده از Windows CE و Vista Home نیز در برخی مدل ها دیده شده، اما رواج چندانی ندارد. گفته می شود که پردازنده دوهسته ای جدید Atom می تواند از مدل های حرفه ای پشتیبانی کند. روی مدل Apple MacBook Air از سیستم عامل Mac OS X استفاده می شود. همچنین در برخی مدل های جدید از سیستم عالم جدید Google Android استفاده خواهد شد. توزیع های مختلف لینوکس هم در حال سازگاری خود با قابلیت های لپ تاپک ها هستند. گونه Ubuntu در حال حاضر قابل دریافت و نصب است. همچنین مدت هاست که گونه gOS برای استفاده در این دستگاه ها آماده شده است. استفاده از نرم افزارهای متن باز مانند سیستم عامل لینوکس و نرم افزار Open Office تاثیر قابل ملاحظه ای در قیمت مصرف کننده دارد.
● بازار جهانی
در حال حاضر ادعا می شود که حدود ۲۰درصد بازار جهانی کامپیوترهای قابل حمل (Portable PC) در اختیار لپ تاپک ها قرار گرفته است. آمارها نشان می دهد که رشد سهم این دستگاه از ۱درصد بازار در خردادماه سال ۸۷ ظرف کمتر از هفت ماه به ۱۹ درصد ارتقا پیدا کرده است. پیش از این به دو دلیل اصلی استقبال عموم از لپ تاپ ها را اشاره کردیم. پیش بینی شده که سهم لپ تاپک ها از بازار لپ تاپ ها ظرف یکی دو سال آینده تا ۴۰ درصد افزایش داشته باشد و در سال ۲۰۱۲ از ۵۰ درصد فراتر رود. شرکت Acer با مدل های Aspire One، شرکت Asus با مدل های Eee PC، شرکت HP با مدل های Mini Note، شرکت Dell با مدل های Mini، شرکت msi با مدل های Wind، شرکت Lenovo با مدل های IdeaPad S و شرکت Samsung با مدل های فاخر NC سهام داران اصلی بازار لپ تاپک در دنیا هستند. در خاورمیانه Acer، Asus، HP، Samsung و Dell در رتبه های بالا قرار دارند.
● بازار داخلی
قرابت قیمتی لپ تاپک های کوچکی که در بازار داخلی توزیع شده با لپ تاپ های ارزان قیمت همه کاره به کاربر ایرانی اجازه انتخاب نخواهد داد. می دانید که لپ تاپ یکی از کالاهای اصلی شامل تحریم های بین المللی است، از این رو واردکننده باید هزار و یک مسیر پر پیچ و خم را برای توزیع این دستگاه در داخل کشور طی کند، پس طبیعی است که قیمت آن قدری از متوسط جهانی بالاتر باشد. دیگر این که واردات محدود این دستگاه ها، دستان توزیع کننده را برای کاهش قیمت بسته نگه خواهد داشت. طبیعی است که کاربر به جای خرید لپ تاپک ۱۰ اینچی با آن همه محدودیت به قیمت ۳۸۰ تا ۵۰۰هزار تومان، خرید لپ تاپ ۱۵.۴ اینچی با پردازنده ای قوی تر و امکانات بیشتر به قیمت ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان را ترجیح خواهد داد. در حال حاضر برخی از مدل های Asus Eee PC، BenQ، Acer Aspire One، Lenovo IdeaPad S۱۰ و به صورت پراکنده msi Wind در بازار داخلی قابل خرید است. به نظر می رسد که مدل های جدیدتر با قیمت های بهتر در هفته های پایانی تابستان وارد بازار ایران شوند. چاره ای نیست جز این که نگاه مشتری ایرانی به این دستگاه ها، از شکل فانتزی به صورت کاربردی آن ها تغییر یابد تا بازار مستقلی برای خود ایجاد کند. سهم لپ تاپک از بازار داخلی لپ تاپ ها کمتر از ۱ درصد است.
● آینده
توان پردازشی لپ تاپک ها در حال توسعه است. از طرفی دیگر ورود لپ تاپک هایی که از پردازنده های VIA Nano یا مادربردهای nVIDIA ION استفاده می کنند می تواند بر قیمت و کارایی مدل های دیگر اثر مثبت داشته باشد و به طور کلی قیمت ها را نیز تعدیل کند. پیش بینی می شود که نمایشگرهای ۸.۹اینچی به مرور زمان از گردونه خارج خواهند شد و مدل های ۱۰.۱اینچی بخش عمده بازار را در اختیار بگیرند. هرچند به نظر می رسد مدل های ۱۲.۱ اینچی طرفدارارن بسیاری گرد خود جمع کند.
دیگر این که از تکنولوژی های جدیدی مانند نمایشگرهای حساس به لمس (TouchScreen)، تکنولوژی LED، درایوهای SSD، تکنولوژی Intel Turbo Memory، پردازنده های دوهسته ای، موتورهای گرافیگی قوی تر و موارد دیگر استفاده خواهد شد. ابهامات بسیاری درباره سرنوشت لپ تاپک ها در دنیا مطرح می شود و بسیاری اعتقاد دارند که بساط این دستگاه ها قبل از سال ۲۰۱۲ از بازار برچیده خواهند شد. عده ای دیگر برخلاف نظر گروه اول اعتقاد به فراگیرشدن آن در همان ایام دارند. بازار ایران نیز بدون شک متاثر از بازارهای جهانی است و باید صبر پیشه کرد تا چه پیش آید. به طور کلی خرید این دستگاه ها برای افرادی که نیاز به انجام کارهای متعدد دارند گزینه مناسبی نیست، هر چند قیمت مناسب آن ها بسیار وسوسه انگیز است!